4:0 Վասն մահուանն Սմբատայ եւ աւերածոյ աշխարհիս Հայոց յանաւրէն Յուսուփայ, որդւոյն Աբուսաճի:
| 4:0 About the death of Smbat and the devastation of Armenia by the lawless Yusuf, the son of Abusaj:
|
4:1 Յայնմ ժամանակի մեռանի Ափշին, եւ փոխանակ նորա եկաց ամիրայ Պարսից եւ Ատրպատականի՝ Յուսուփ եղբայր նորին:
| 4:1 At that time, Afshin died and his brother, Yusuf, took his place in Persia and Atrpatakan:
|
4:2 Եւ Սմբատ ոչ կամեցաւ հնազանդել նմա, այլ գրէ հրովարտակ ընծայիւք առ ամիրապետն Բաբելոնի՝ ազատել զնա յանաւրէն որդւոյ Սաճին. զոր եւ արար իսկ:
| 4:2 Smbat did not recognize his authority; wrote a letter, which, along with gifts, he sent to the Caliph of Babylon [with a request] - to free him from the unfaithful son Saj, which the Caliph did:
|
4:3 Զոր լուեալ Յուսուփայ՝ դիմէ գայ ի Պարտաւ եւ անտի գաղտագնաց եղեալ ի Տփղիս՝ գայ ի Տաշիր:
| 4:3 Yusuf, hearing this, came to Partaw, from where he secretly came through Tiflis to Tashir:
|
4:4 Զոր գիտացեալ Սմբատայ՝ զաւրաւք բազմաւք պահէ զանցս նորա:
| 4:4 Upon learning of this, Smbat, at the head of a large army, occupied all the paths of its passage:
|
4:5 Եւ նորա գողաւրէն գնացեալ ընդ լեառն բարձանց՝ ի Շիրակ անկանի եւ ի Դուին չուէ. եւ զհետ հասեալ Սմբատայ սաստիկ զաւրութեամբ, եւ զարհուրեալ Յուսուփ խնդրէ զխաղաղութիւն եւ կրկին պսակեալ զՍմբատ բազում ընչիւք՝ գնայ ի Պարսս:
| 4:5 Despite this, Yusuf, like a thief, having made his way through the low places of the high mountains, rushed to Shirak, and [from here] went to Dvin. Smbat overtakes him with great strength, and Yusuf in horror asks him for peace, sends Smbat a gift of many rich things, a golden crown, and he himself goes to Persia:
|
4:6 Եւ Սմբատ կալեալ զթագաւորն Եգերացւոց զԿոստանդին եւ ընդ ձեռամբ իւրով նուաճեալ՝ թողու: Ընդ որ զայրացեալ Ատրներսեհ Վրաց թագաւորն՝ հատուածեալ ի նմանէ՝ խորհէր նմա չարիս:
| 4:6 Smbat, capturing the king of Egeratsik Constantine, [who wanted to revolt the country of Gugark and the lands that lay near the Gates of Alan, subject to the Armenian king], subjugated him under his rule [with the assistance of the Iberian king Atrnerseh, and subsequently] released him. Atrnerseh, irritated by the act of Smbat, broke off friendly relations with him and began to harbor hostile plans against him:
|
4:7 Եւ Սաճն անաւրէն ապստամբեալ յամիրապետէն՝ նշկահեաց զնա: Եւ ամիրապետն հրաման տուեալ ընդ ծագս տէրութեան իւրոյ առնուլ զվրէժ ի նմանէ, գրէ եւ առ Սմբատ՝ զաւր ի վերայ նորա գումարել:
| 4:7 The wicked Saj with contempt broke away from the caliph, who sent orders to all parts of his state to take revenge on Yusuf, including writing to Smbat to gather an army against him:
|
4:8 Եւ Սմբատ յոչ կամաց բազմութիւն զաւրաց առաքէ՝ ազդելով Յուսուփայ, թէ յաւգնութիւն քեզ առաքեցի:
| 4:8 Smbat, [remembering his friendly alliance with Yusuf], involuntarily sends a large army, [but at the same time] makes him feel that he is sending him to help him:
|
4:9 Իսկ Յուսուփ հնազանդեալ ամիրապետին՝ գումարէ բազմութիւն զաւրաց ի վերայ Սմբատայ. գայ հասանէ ամբոխասաստ զաւրու յաշխարհս Հայոց [ՅԿԵ] թուականին:
| 4:9 But Yusuf, [again] expressing his obedience to the caliph, gathered a large army and with the greatest threats went to Armenia against Smbat in:
|
4:10 Առ որ երթեալ Ատրներսէհ Վրաց թագաւոր եւ Գագիկ իշխան Վասպուրականի, որ էր քեռորդի Սմբատայ, եւ Աշոտ որդի Շապհոյ, եղբաւր Սմբատայ, ամենայն զաւրաւքն իւրեանց միաբանին ընդ նմա, թողլով ի բաց զթագաւորն Սմբատ՝ նենգագործն նախանձեալ ընդ շինութիւն աշխարհիս Հայոց:
| 4:10 He was joined by: the king of Iberia Atrnerseh, the prince of Vaspurakan Gagik, a nephew [on Smbat's sister side, and Ashot the son of Shapuh's brother Smbat, with all his troops, leaving [thus] King Smbat, looking with envy at the prosperity of Armenia:
|
4:11 Զոր իմացեալ թագաւորն Սմբատ զնենգաւոր խորհուրդս նոցա՝ հանդերձ տերամբք Հայոց եւ ամենայն զաւրաւք գնաց ի գաւառն Տաշրաց, ի գիւղն Աւձուն եւ անդուստ յԱփխազս անցանէ:
| 4:11 The king, having learned their insidious plan, with the Armenian rulers, accompanied by the entire army, went to the Tashir district to the village of Ojun, and from there moved to Abkhazia:
|
4:12 Եւ Յուսուփ հետամուտ լինի մինչ ցամուրն, եւ մարտուցեալ ընդ Կուելայ բերդին՝ առնու զնա: Եւ յետ այնորիկ ի Տփղիս անցեալ գնաց: Իսկ թագաւորն անդրէն ի Շիրակ դառնայ:
| 4:12 Yusuf followed in his footsteps to the fortress and, having started a battle with the Kua fortress, took it and went to Tiflis; and the king [meanwhile] returned to Shirak:
|
4:13 Եւ ի գալ ամին միւսոյ դարձեալ սաստկագոյն զաւրու ելանէ Յուսուփ յերկիրս Հայոց:
| 4:13 With the onset of the next year, Yusuf again went to Armenia with a larger army:
|
4:14 Որոյ ընդդէմ երթեալ ամենայն զաւրուն Սմբատայ եւ երկու որդիք նորին Աշոտ եւ Մուշեղ ի գաւառն Նիգ, եւ մարտուցեալ ընդ միմեանս ի տեղին, որ Ձկնավաճառ կոչի, ուր պարտեալ եղեւ զաւրն Հայոց՝ ի փախուստ դառնային:
| 4:14 He was met in the Nig district by Smbat with the whole army and with his two sons, Ashot and Mushegh. A battle ensued at a place called Jknavachar, where the Armenian army, having been defeated, fled:
|
4:15 Յորում զՄուշեղ՝ որդին Սմբատայ ձերբակալ արարեալ ի Դուին տարան եւ անդ մահացու դեղովք սպանին. զորոյ զդին ի Բագարան բերեալ թաղեցին: Իսկ թագաւորն Սմբատ փախստեայ ամրանայ յամուրն Կապուտայ:
| 4:15 Here Mushegh son of Smbat was taken captive and taken to Dvin, where he died poisoned. His body was transferred to Bagaran, where he was buried. The king, however, fled and settled in the fortress of Kapoyt:
|
4:16 Եւ հետամուտ եղեալ տաճիկ զաւրուն՝ գան ի գաւառն Բագրեւանդայ եւ առնուն զբերդն Վաղարշակերտ [յՅԿԳ] թուականին եւ ապա երթեալ հասանեն յամուրն Կապուտայ:
| 4:16 The Arab army, continuing to move forwards, reached the Bagrewand district, in [359 = 910] captured the Vagharshakert fortress and went to the Kapuyt fortress:
|
4:17 Իսկ թագաւորն ի դաւոյ ազատացն, որք առ իւրն էին մնացեալ, զարհուրեալ՝ ցուպ ի ձեռն առեալ երթայ առ Յուսուփն՝ որդի Աբուսաճի: Եւ անաւրէնն Յուսուփ հանդերձ թագաւորաւն ի Դուին չուեաց եւ երթեալ մարտնչէր ընդ դղեակ բերդին, որում Երնջակն կոչեն, յորում ամրացեալ էին կանայք ազատացն եւ գանձք նոցին:
| 4:17 Then Smbat, fearing betrayal on the part of the nobles who remained with him, taking a wand in his hand, went to the son of Abu- Saj Yusuf, who, [taking] him with him, went on a campaign against Dvin; from here he directed his raid on the fortress of Ernjak, where the wives of the nobles settled with their treasures:
|
4:18 եւ առեալ զամրոցն՝ անդրէն դառնայ ի Դուին: Եւ ապա զթագաւորն Սմբատ զփայտէ կախեալ սպանանէ ի Դուին քաղաքի [յՅԿԴ] թուականին:
| 4:18 Taking the fortress, he returned to Dvin, where in [364=915] he hung King Smbat to the gallows:
|