6:0 Քանզի Վասիլն, հզօրն ի թագաւորս եւ միշտ յաղթօղն ի պատերազմունս, որ զբազում աշխարհս կոխեաց ընդ ոտիւք, յարիական քաջութեանց ոչ պարապեաց առնուլ կին, եւ յարուցանել որդիս ժառանգ թագաւորութեանն, որպէս օրէն է ամենայն թագաւորաց:
| 6:0 Basil, [the man] mighty among kings and always victorious in battle, who had trampled underfoot many lands, had not, in his manly feats of bravery, taken a wife and raised a son to be heir to the realm, as is meet for all kings:
| 6:1 Զկնի նորա փոխանորդէ զթագաւորութիւն յառաջասացեալն Կոստանդիանոս նորին հարազատն։ Եւ սորա եւս քանզի որդի ոչ գոյր, այլ էին դստերք երկու, տայ զԶոյի զանդրանիկն ի կնութիւն Ռոմանոսի, որ էր մի ի զօրացն սպայից Հոռոմոց, եւ թագաւորեցուցանէ զնա փոխանակ իւր, եւ ինքն մահուամբ ճեպի զհետ ամենայն երկրածնաց:
| 6:1 Following [Basil], his brother, the aforementioned Constantine, succeeded him. Like [Basil], he too did not have a son, rather, he had two daughters. He gave Zoe, the senior [daughter] in marriage to Romanus ( Romanos) [III, Argyrus, 1028-1034], who was one of the officers of the Byzantine army, and [Constantine] enthroned him in his stead. Then dying, he followed [the path of] all mortal beings:
| 6:2 Սա յառաջին ամի իւրոյ թագաւորութեանն՝ զօրաժողով լինի, եւ ճանապարհ առնէ ի կողմանս Անտիոքացւոց. եւ կամէր երթալ ի վերայ քաղաքին որ կոչի Հալպ, առնուլ աւերել զնա։ Եւ եկեալ հանդիպի լերինն որ կոչի Սեաւ, եւ տեսանէ անդ բազմութիւն վանորէից եւ զմենաստանս մենակեցաց, որք ի մարմնի գոլով զանմարմնոցն բերէին զնմանութիւն։ Որք միով այծէիւ կամ բաճկոնաւ շատանան, զՅովհաննու բերելով զնմանութիւն. բայց միայն զի նա մարախով եւ վայրենի քաղցու կերակրեալ լինէր, իսկ սոքա երկաթի բրիչ ի ձեռն առեալ՝ խոնջեալ աշխատին ի գարի սերմանեաց պատրաստեալ զօրապահիկն կերակուր:
| 6:2 Romanus, in the first year of his reign, assembled troops and set out for the area of the Antiochans, wanting to go against the city called Aleppo ( Halp), to take and destroy it. He came upon the mountain called Sew ( Black) where he saw a multitude of monks and cenobites who, although possessed of physical bodies, were more like incorporeal [beings]. [With respect to dress], they were satisfied with a wrapping or jacket of goat hair, similar to John [the Baptist], but [with this difference, namely] that he had eaten locusts and wild honey, while they, with iron hoes in hand, fatiguingly labored to ready their daily meal from barley seeds:
| 6:3 Այլ զզանազան խորտիկս եւ զքաղցրահամ կերակուրս հանդերձ ուրախարար գինւով զոր մատռուակեն որթք այգեաց, զայսոսիկ զամենեսեան աշխարհասիրացն թողին։ Ի գլուխ լերինն բարձրացեալ նախամարգարէին կաճառակից գոլով՝ միշտ ընդ Աստուծոյ խօսին:
| 6:3 They left to those who love this world the diverse delicacies, delicious foods and the joy- producing wine supplied by the vine. Having climbed to the mountain’s summit, they became conversants with the first prophet [Moses], and were always speaking with God:
| 6:4 Զսոսա տեսեալ թագաւորին՝ հարցանէր արժանաւորաց իւրոց. Զի՞նչ են այն բազմութիւն հերետիկոսացն։ Եւ նոքա ասեն. Սոքա ամենեքեան երամք աղօթողաց են, որք աշխարհի խաղաղութեան եւ կենաց ձերոց առողջութեան միշտ խնդրուածս առնեն։ Պատասխանի տուեալ թագաւորն ասէ. Չէ ինձ պիտոյ աղօթք նոցա. այլ գերեցէք յամենայն վանորէիցն աղեղնաւորս ի ծառայութիւն իմում թագաւորութեանս։ Քանզի յոյժ հաւանեալ էր քաղկեդոնական սահմանադրութեանն՝ ատելի գոլով ամենայն ուղղափառ հաւատոց:
| 6:4 When the emperor saw them, he asked of his worthies: “ What is this multitude of heretics?” They replied: “ They are flocks who pray, always asking for peace for the world, and for your health.” The emperor returned: “ I do not need their prayers. Record all the monks as bowmen for service in my realm.” For [Romanus] greatly approved of the declaration of Chalcedon, and hated all orthodox [Monophysite] believers:
| 6:5 Որ եւ զԱսորւոց եպիսկոպոսն տարեալ ի Կոստանդնուպօլիս, ձաղ եւ ծանակ արարեալ, հրամայէ խուզել զմօրուսն, եւ ի վերայ իշոյ եդեալ շրջեցուցանել ընդ հրապարակս եւ ընդ փողոցս, թքակոծ առնել զնա. զոր յետոյ հրամայեաց ի մետաղս տանել զնա, որ եւ ի նմին իսկ վախճանեցաւ:
| 6:5 He took the Syrian bishop to Constantinople, subjecting him to ridicule and ignominy. He ordered that his beard be shorn off, and that he be led around the squares and streets seated on an ass, to be spat upon. Later he ordered [the bishop] taken into exile, where he died:
| 6:6 Այսպէս խակամիտ ոմն էր թագաւորն. որ եւ զառաջին թագաւորսն չէած զմտաւ, թէ որպէս խնամակալութիւն ցուցին առ ազգս՝ զորս ընդ ձեռամբ ունէին. այլ ինքնօրէն հրամանաւ կամէր նորաձեւս առնել յեկեղեցիս Աստուծոյ՝ ոչ յիշելով զտէրունական զանսուտ հրամանն, թէ «Ամենայն որ հարցի ընդ վիմիս ընդ այսմիկ՝ փշրեսցի. եւ յոյր վերայ անկցի՝ հոսեսցէ զնա» [Մատթ. ԻԱ 44]։ Վասն որոյ ի մօտոյ հասանեն արժանահաս դատաստանքն Աստուծոյ ի վերայ նորա:
| 6:6 The emperor was just such a fool. He did not think about how previous kings had displayed concern toward those peoples under their sway. Instead, with a capricious order he wanted to introduce changes into God’s churches, not remembering the Lord’s unerring command: “ And he who falls on this stone will be broken to pieces; but when it falls on any one, it will crush him” [Matthew 21.44]. Consequently, the righteous verdicts of God quickly came upon him:
| 6:7 Որ եւ ի նմին ճանապարհի ելեալ զօր ի տաճկաց՝ ոչ աւելի քան զութ հարիւր կամ զհազար այր, եւ անկեալ ի վերայ բիւրաւոր բազմութեանցն, անչափ կոտորուածս առնէին. եւ զգանձս թագաւորին եւ զօրացն առեալ յաւարի՝ դարձան ի քաղաքն իւրեանց:
| 6:7 For on the very road [which Romanus] was travelling, an army of Tachiks arose. [This army, comprising] not more than [800] or [1000] men, pounced upon the myriad [Byzantine] hosts. They killed an inestimable number [of men], took as booty the treasures of the emperor and his soldiers, and returned to their city:
| 6:8 Իսկ թագաւորն մեծաւ անարգանօք փախստական եղեալ՝ ձիաթափ անկանի ի քաղաքն թագաւորութեան իւրոյ։ Ապա ցածուցեալ ի սաստիկ ամբարտաւանութենէն, կարաց ածել զմտաւ զբան դաւթական երգոյն որ ասէ, թէ «Բարի է յուսալ ի տէր եւ յաղօթս սրբոց, քան յուսալ յիշխանս եւ ի գանձուց առատութիւնս» [Սաղմ. ՃԺԷ 9]. քանզի ոչինչ օգնեն ինչք յաւուր բարկութեան։ Եւ յայնմ հետէ եւ առ յապայ ո՛չ եւս յաւել ելանել ի թագաւորանիստ քաղաքէն մինչեւ ցօր մահուան իւրոյ:
| 6:8 Now with great indignities the emperor took to flight, racing to his capital city. Then, humiliated by his grievous impiety, he managed to recall the words of the Song of David: “ It is better to take refuge in the Lord and the saints’ prayers than to put confidence in princes and plentiful treasures” [Psalms 117.9]. For in no way can they be of help on the day of wrath. From that [defeat] onward until the day of his death, [Romanus] never again ventured forth from the royal city:
|
|