7:0 Յաղագս աշխարհաշինութեան մեծի արքային Գագկայ եւ բազում տեղեաց նորոգմանց եւ հրաշակերտութեանց Ոստանն աւանի:
| 7:0 Concerning the prosperity of the land [engendered] by the great king Gagik, the restoration of many sites, and the wonderful construction of the town of Ostan:
|
7:1 Բայց ինձ ահա յոյժ սիրելի է աստանօր զբարձրագոյն իմն իրէ բուռն հարկանել, առ ի յիշատակ թողլով զկնի եկելոց, եւս եւ ի պարծանս տանն Արծրունեաց, յիշատակեալ զիմաստակիր խոհականութեան գործս մեծի արքային Հայոց Գագկայ, որ քաջութեամբ եւ աշխարհաշէն խաղաղասիրութեամբ հոգաբարձէր իբրեւ զհայր եւ խնամածու ի վերայ աշխարհիս Հայոց, որ եւ ի վերայ բարեխնամօղ գթութեանց որով զաղքատս դարմանէր, զգերեալս դարձուցանէր, զզրկեալս փրկէր, դատ առնէր որբոց եւ տայր իրաւունս այրեաց, եւ զայն եւս աւարտ եւ գլուխ դնէր ամենայն առաքինասէր վարուց, եւս եւ մեծի գովութեանց արժանաւոր:
| 7:1 But now it is very pleasasnt for me here to undertake a most splendid task, leaving it as a memorial to those who will come later, and especially for the glory of the house of the Artsrunik’, as I record the wise and intelligent acts of Gagik, the great king of Armenia. In his valour and love for peace and prosperity, he cared for this land of Armenia as a father and guardian. In his benevolent mercy he took care of the poor, returned captives, protected the deprived, rendered justice to orphans, and gave their rights to widows— making this the summit and apex of all his virtuous works, and becoming worthy of the greatest praise:
|
7:2 զոր եւ ես քեզ սիրելի քաջ, եւ քաջի արանց նախնական, որ եւ զպատմութիւնս յինէն պահանջեցեր, ոչ իբրու յայլոց համբաւուց տեղեկացեալ ընծայեալ արձանացուցանեմ քեզ ստայօդ բանից պաճուճեալ առասպելս, այլ ականատես եւ ականջալուր, եւ իմով իսկ ձեռօք շօշափեալ՝ պատմեմ քեզ հաւաստապէս զեղելոցն զարմանս:
| 7:2 And these matters, my dear friend and foremost of brave men, who requested from me this History, I offer and present to you not from reports of others as fables elaborated from fictitious accounts; but having seen with my eyes, heard with my ears, and touched with my hands, I recount for you faithfully the marvels which took place:
|
7:3 Ամենեցուն իսկ ընթերցասիրաց յայտնի են պատմեալքս՝ զի այր արծաթասէր սրով գելուլ զպարանոցն լաւագոյն համարի, քան եթէ դանգ մի տուժել յարծաթոյն. եւ եթէ զարեգակն տեսանիցէ արձակելով զճառագայթսն ի խնամս տիեզերաց ըստ հրամանի խնամողին Աստուծոյ՝ ընդդէմ նորա ասէ, ընդէ՞ր փոխանակ լուսոյդ ինձ ոսկի բղխես. եւ եթէ աղբիւր ակնավճիտ տեսանիցէ՝ ասէ, չեմ ծարաւի, եւ ոչ երբէք արբից ի քէն ջուր. մատո ինձ արծաթ:
| 7:3 These sayings are familiar to all who love reading: “ An avaricious man considers it preferable to be decapitated than to pay one penny of his silver as a fine.” And if he sees the sun casting its rays for the sustenance of the world at the command of God the provider, he addresses it: “ Why instead of your light do you not shower gold on me?” And if he sees a spring of crystal- pure water, he says: “ I am not thirsty, and I shall never drink water from you. Offer me silver:
|
7:4 Իսկ բարք անարծաթասէր գոլով թագաւորին, զուտ եւ մաքուր մնալով յայսպիսի մեծավէր ախտէ՝ խնամ ածէ ոչ միայն անձինն զբօսանաց, այլ եւ բնաւ աշխարհիս Հայոց. տայ զմթերս գանձուց ի ձեռս գործավարաց եւ արուեստաւորաց՝ պարսպաւորել ամրութեամբ զբլուրս գագաթնաւորս եւ զանառիկ ամրոցս բերդից ի գաւառս եւ ի միջոցս երկրի, ի պէտս ապաստանի փախուցելոց ի հինից եւ ի խռովութեանց օտար ազգաց:
| 7:4 But the character of a king who is not avaricious remains free and unsullied by such a fearful affliction; he cares not only for his personal amusement, but for the whole land of Armenia. He gives piles of treasure into the hands of workers and artisans in order to fortify with walls the summits of hills and impregnable fortresses in the provinces and centre of the land, to serve as refuges for those fleeing from brigands and from the convulsions of foreign nations:
|
7:5 յորոց ի բազում ամրոցաց պարսպելոց յիւր անուն՝ յերկուս տեղիս կարի իմն յոյժ հաճեալ նուաճէ ակնակառոյց լինելով. մինն առ եզերբ ծովուն, որ է աւանն Ոստան ի գաւառն Ռշտունեաց, որ է յոյժ բարեխառն, ի չորից ծագաց երկրի օդոյ առ հասարակ նա շնչելով:
| 7:5 Of the many castles fortified in his name, [Gagik] was especially pleased with two places and watched over them personally. One was at the edge of the lake; its name was Ostan in the province of Rshtunik’. The climate was very temperate, as the winds blew there from the four corners of the earth:
|
7:6 նաեւ ծառովք պտղաբերովք սաղարթեալ եւ այգեւետ բազմութեամբք յոյժ վայելչացեալ զարդարի. բղխեն եւ աղբիւրք բարեխառնք շուրջ զքաղաքաւն, օգնականութիւն մատուցանելով մարդկան ի բազում պէտս, այլ եւ ի հարաւակողմն կուսէ ամրոցին մերձ կայ բարձրաբերձ լեառնն Արտօս, որ ի գարնանայինն եղանակ ամբարեալ պահէ յինքեան զդալարութիւն արմատոց եւ ծաղկանց, եւ զձիւնահորս ամբարձեալ ի պէտս թագաւորաց, եւ ամենայնի որ ցանկասցի ոք առնուլ:
| 7:6 It flourished with fruit- bearing trees, and was graced with many vineyards. Sweet springs flowed around the city, providing for the many needs of men. Nearby on the southern side of the fortress was the very high mountain Artōs, which in the spring conserves and preserves the verdure of plants and flowers and the stores of snow piled up for the needs of kings and everyone who might wish to take some:
|
7:7 Նաեւ ի գլխոյ լերինն հոսեալ իջանեն գետք սահանակարկաջք յորդահոսք, որով ոռոգանի երկիրն առ հասարակ. որք եւ ի ծով անկանելով՝ բղխեն ձկունս մանունս առ ի պէտս վայելչութեան բնակչաց աշխարհին, եւ ամբարեն ինչս բազումս ի գանձս թագաւորաց, զոր եւ արքայի առեալ նուիրէ ի դարմանս աղքատաց:
| 7:7 From the summit of the mountain descend rivers in murmuring torrents, by which the whole land is irrigated. Flowing into the lake, they furnish small fish for the luxury of the inhabitants of the land, and provide many items for the treasures of kings, which the ruler takes and offers for the alleviation of the poor:
|
7:8 Եւ ինքն գագաթն ամրոցին է ծովահայեաց եւ յոյժ վայելուչ. եթէ շարժեսցի ծով յուզեալ ի հողմոց՝ ծաղկաձեւ ալիքն զբօսացուցանողք եւ վայելուչք երեւին. եւ եթէ մաքուր յօդոյ լինիցի՝ զամենեցուն աչս գրաւէ զիւրն տեսանել ծաւալումն. վասն որոյ եւ արքայի ձեռնարկեալ շինէ ի նմա տաճարս եւ սենեակս եւ փողոցս հրաշալիս պատկերակերպս եւ ազգի ազգի յօրինուածս, զոր ոչ բաւեմ պատմել:
| 7:8 The summit of the fortress looks out over the lake and is exceedingly charming. If the lake is stirred up by winds, the waves ripple like flowers and appear quite delightful. If the air is clear, the extensive views attract the eyes to admire them. Therefore, the king undertook to build there a palace and pavilions and splendid picturesque streets, and all sorts of ornament which I am inadequate to describe:
|
7:9 Պարսպէ եւ զծովակողմն զօրաւոր վիմօք, դնելով զհիմունսն յանհնարին խորութեան, շինէ եւ ի գլուխ պարսպին ընդդէմ ծովուն տաճար մի ճեմարանոց ոսկեզարդ եւ պէսպէս պաճուճեալ դեղովք, արեգակնահրաշ ճառագայթաձեւս ի խաղտանս աչաց եւ յուրախութիւն սրտի ինքեան եւ իւրոց արժանեացն:
| 7:9 He walled the side by the lake with massive stones, placing the foundation at a fearful depth. And on top of the wall, facing the sea, he built a pavilion for gatherings which was decorated with gold and various colours, so that it glittered like the rays of the sun to give delight to the eyes and joy to the heart of himself and his guests:
|
7:10 իսկ զդրունս կազմեալ կամարաձեւս, օդաբերս, զովացուցիչս, միանգամայն եւ լուսանցոյցս շողախաղացս, որք ի ծագել եւ ի մտանել արեգականն փայլատակելով ի վերայ ծովուն՝ շող գործեն ի սիրտս տաճարին, եւ յերփն երփն շրջշրջելով զդրօշեալ պատկերատիպսն եւ զզանազան յօրինուածսն՝ զմիտս հիացուցանէ զտեսօղացն, եւ ի վեր անդր անցանէ քան զպատմողաց գիտութիւն:
| 7:10 The gates he designed in the form of vaults to provide air and refreshing [shade]; and he provided windows to let in the glittering rays, which at dawn and dusk shine over the lake, illuminating the interior of the palace. As they move round, they light up the multicoloured images, pictures, and various decorations, astonishing the mind of the beholders, and exceeding the ability of the historian to describe:
|
7:11 Իսկ մեր ի բազմաց զսակաւն յիշատակելով՝ ահա ասացաք որ ինչ յաղագս Ոստանն աւանի:
| 7:11 Such in brief is what we have to say about the city of Ostan:
|