2:0 The Progeny of Noah:
| 2:0 Յաղագս սերնդոցն Նոյի:
|
2:1 After the inundations descending from heaven and the drowning of all the living under the abysmal waters, and after the most unwilling navigation of Noah and his coming out on shore in Armenia in accord with the order of the Lord together with his children, their wives and still others and non-rational brutes, once again the earth began to quicken through divine supervision:
| 2:1 Յետ երկնասահանացն հեղեղաց եւ անդնդապտոյտ ջրահեղձն լինելոյ բոլոր շնչականաց, եւ յետ ակամայ կամաւ նաւարկութեանն Նոյի եւ ի ցամաք ելանելոյ ի Հայս ըստ հրամանի Տեառն որդւովք եւ կանամբք հանդերձ եւ այլովք եւս ընդ նոսին անբան կենդանեօք՝ սկիզբն ապա դարձեալ առնու աստուածային այցելութեամբն աճելութիւն ծննդոց երկրի:
|
2:2 To our own Japheth ( Yabet’) at first a son was born and was named Gomer (Gamir), and the territory in his possession was named Gamirk’ from his name:
| 2:2 Եւ ի մերոյն Յաբեթէ նախ ծնանի որդի եւ անուանի Գամեր. ուստի ի նորուն անուն աշխարհ կալուածոց նորա կոչեցաւ Գամիրք:
|
2:3 Then Magog was born, and the descendants of Magog are the Celts (Keghtk’) and ( Gaghatac’ik’) Galatians:
| 2:3 Զկնի ծնանի Մագոգ, եւ սերունդք Մագոգայ Կեղտք եւ Գաղատացիք:
|
2:4 Then came Maday who named the territory of his house Media (Mark’) after himself:
| 2:4 Եւ ապա զՄադայ, որ զաշխարհ տոհմի իւրոյ յիւր անուն Մարս անուանեաց:
|
2:5 Subsequently, came Tubal (Tobel), after whom the Thessalians ( T’etaghk’) were named, and Meshech (Mosok’), who ruled over (Liwrikia) Illyria:
| 2:5 Եւ ապա զԹոբէլ, յորմէ Թէտալք ազգն անուանիւր. եւ զՄոսոք, որ պայազատէր զԼիւրիկիայ:
|
2:6 The sixth son was Tiras from whom were born our very own Ashkenaz (Ask’anaz) and Togarmah (T’orgom) who named the country that he possessed Thrace after himself, as well as Chittim (K’itiim) who brought under his sway the Macedonians:
| 2:6 Իսկ վեցերորդ զԹիրաս, յորմէ մերն իսկ Ասքանազ. եւ Թորգոմ, որ զմիապետեալն իւր աշխարհ յիւր անուն յորջորջէր Թրակացիս: Եւ զՔիտիիմ, որ զՄակեդոնացիս նուաճէր ընդ ինքեամբ:
|
2:7 The sons of Tiras were Ashkenaz, from whom descended the Sarmatians ( Sarmatk’), Riphath ( Rip’at), whence the Sauromatians ( Soramatk’), and Togarmah, who according to Jeremiah subjugated the Ashkenazian army and called it the House of Togarmah; for at first Ashkenaz had named our people after himself in accord with the law of seniority, as we shall explain in its proper place:
| 2:7 Իսկ որդիք Թիրասայ Ասքանազ, յորմէ Սարմատք եւ Րիփատք. յորմէ Սօրամատք: Եւ Թորգոմ, որ ըստ Երեմիայ՝ զԱսքանազեանս գունդ յիւր անուն նուաճէր տուն Թորգոմեայ. զի նախ Ասքանազ իսկ էր յիւր անուն սահմանեալ զմերազնեայսս ըստ երիցութեանն սակի, զոր յիւրում տեղւոջ ասացից:
|
2:8 From Javan (Yawan), the ancestor of the Greeks, descended Elisha (Elisa) whose progeny are the Sicilians ( Sikilac’ik’) and Athenians ( At’enac’ik’), and Tarshish (T’arsis), the ancestor of the Iberians (Virk’) and the Tyrrhenians ( Tiwrenac’ik’), and Kitris (Kitiim) whose offsprings are the Romans ( Hrowmayec’ik’:
| 2:8 Իսկ Յաւանայ նախնւոյն Յունաց Եղիշա, յորմէ Սիկելացիք եւ Աթենացիք: Եւ Թարսիս, յորմէ Վիրք եւ Տիւրենացիք. Կիտիիմ, յորմէ Հռօմայեցիք:
|
2:9 Though the generations descending from Japheth were perforce set out here, yet, this was done only to the extent that a fairly brief description might acquaint you with the affinities of our race, where so many patriarchates and races are descended from one and the same generation:
| 2:9 Այլ աստ թէպէտ եւ ի հարկէ շարադրական բան յառաջ բերաւ բոլոր ծննդոցն Յաբեթի պայազատութեանց, սակայն չափ եւեթ. զի սուղ ինչ յայտարարութեամբ ծանօթասցին քեզ հարազատութիւն գրոհի մերոյ ի միոյ միայնոյ ծննդոյ գոլ այսչափ նահապետութեանց եւ ազգաց:
|
2:10 For had nothing been said about these matters, and a clear account of past events not given, you would be driven to doubts, and (in your hesitation) surely hold me in contempt in your thoughts, words and deeds:
| 2:10 Զի թէ ոչ բան ինչ յայսոսիկ եւ ոչ յայտնութիւն ինչ իրիք եղելոյ բաց երեւակի քեզ լինէր լեալ՝ ի տարակուսանս զքեզ հատեալ տարեալ անցուցեալ մղէր, եւ ինքնահաճոյ արդարեւ ի միտս եւ ի բանս եւ ի գործս զիս դսրովեալ:
|
2:11 And now if you, Oh studious Reader, accept my efforts as accomplishments worthy of gratitude, and consider that I should not concern myself with (the history of) other kindred races as being a task in no way relevant to the present treatise and merely wasteful of time, I shall turn the flow of my narrative to our own Togarmah, in agreement with what I have already said:
| 2:11 Եւ արդ եթէ զտքնութիւնս իմ ի շնորհակալուս քեզ ընկալցիս՝ ո՛վ ընթերցասէրդ, եւ պարտ վարկցիս յայլոցն հարազատ ազգացն ի բաց զիս տարեալ տրոհեալ, որ ոչ իսկ փոյթ այժմու բանիս՝ եւ միայն զժամանակս եւեթ ծախէ, ի մերն Թորգոմ զբանիս իմոյ դարձուցից ոճ՝ ըստ միանգամ առ յինէն ճառելոյն:
|
2:12 Tiras who was the third in descent from Japheth begat three sons: Ashkenaz, Riphath and Togarmah. And as Tiras ruled alone over the Thracians, he thought that he should divide his own territories into three parts and hand these over to his sons to possess, and thus he carried out his intent:
| 2:12 Թիրաս, որ երրորդ էր Յաբեթէ՝ ծնաւ երիս որդիս՝ զԱսքանազ, զՐիփատ եւ զԹորգոմ. եւ վասն զի զԹրակացիս ինքեան անձին առանձին Թիրաս պայազատէր՝ պարտ վարկաւ, զի զայլեւս վիճակեալն իւր սահմանս յերիս հատուածս բաժանեալ տացէ ի կալուածս որդւոց իւրոց. ուստի ապա իմաստն զգործն կատարէր:
|
2:13 To Ashkenaz, who first named our people Ashkenazian after himself, he gave the suzerainty over the Sarmatians, and to Riphath that over the Sauromatians, whereas Togarmah inherited our own people, over whom he ruled, and called the former Ashkenazian the House of Togarmah from his own name:
| 2:13 Եւ Ասքանազայ, որ նախ զմերազնեայսս յիւր անուն Ասքանազեան անուանեաց՝ զՍարմատս նմա պայազատէր. իսկ Րիփատայ՝ զՍօրամատս. իսկ Թորգոմայ զմերազնեայսս սեպհականեալ, յորում տիրեալ զԱսքանազեանն նախ անուանեալ յիւր անուն նուաճէր տուն Թորգոմայ:
|
2:14 You now know why we are called Ashkenazian as well as the House of Togarmah and thus can be quite certain of the narration concerning the patriarchy of our people, although there are some who give different accounts, and others who tell allegorical epics:
| 2:14 Արդ այսպէս իմա Ասքանազեան զմեզ եւ տուն Թորգոմայ, եւ այսպէս քեզ հաւատարմասցին որ վասն նահապետութեան ազգիս է բան, թէպէտ եւ ոմանք այլազգաբար եւ ոմանք այլաբանաբար զրուցաց վէպս տան:
|
2:15 Although the divine Moses did not give the timespans of our patriarchs one by one as unworthy of his narration, yet, comparing the genealogies of our own Japheth with those of Sem, we derive a period of four hundred years to Togarmah and the beginning of the rule of his son Hayk. From Japheth to the first man, Adam, there is a period of [2242] years:
| 2:15 Իսկ եթէ աստուածայինն Մովսէս զմերոց աստի զմիոյ միոյ մերոյ ոչ վերագրէ զժամանակս՝ անարժանս իմն համարեալ բանի պատմութեան. սակայն ընդ ազգաբանութեանն Սեմայ զմերն Յաբեթ կշռադատեալ գտանին մինչեւ ցԹորգոմ եւ ցսկզբան պայազատութեան որդւոյ նորա Հայկայ ամք չորս հարիւր. իսկ ի Յաբեթէ մինչեւ ի նախնի մարդն Ադամ ամք երկու հազար երկու հարիւր քառասուն եւ երկու:
|
2:16 But, even though the Divine Scriptures transmitted to us the history (of the period) until the time of our own Togarmah, as was said above, yet they did not consider it worthy to set out in words the record of his generations, that is to say, how, whence, why or who ruled over the land of Armenia, and how her naxarardoms came to power:
| 2:16 Արդ որպէս վերագոյնն ճառեցաւ՝ Աստուածային Գիրք մինչեւ ցմերն Թորգոմ մեզ բացատուեալ զպատմութիւնս՝ անարժան վարկաւ զյիշատակ ծննդոց նորա բանիւ տարորոշել՝ թէ որո՞վ կամ ուստի՞ կամ զիա՞րդ կամ ո՞յք ոմանք տիրեցին աշխարհիս Հայոց, կամ ուստի՞ նախարարութիւնք սորա միապետեցան:
|
2:17 A certain Mar Abas Katina, a man of Syrian extraction, proficient and well-versed in Chaldaean and Greek letters, was sent at the order of our (king) Vagharshak to the archives of the kings of Persia, and in his search he found there a trustworthy book that had been rendered from Chaldaean to Greek by the order of Alexander, son of Nektanebos. Although this book was extremely rich in historical accounts of many nations, yet, Mar Abas abandoned the histories of other nations as a vain effort, and excerpting only the parts that dealt with our people, he presented them to Vagharshak:
| 2:17 Ապա ոմն յազգէ ասորի՝ Մար Աբաս Կատինայ անուն, հրամանաւ մերոյն Վաղարշակայ երթեալ ի դիւանս թագաւորացն Պարսից, որ ուշիմ եւ վարժ էր մտօք՝ քաղդէարէն եւ յունարէն դպրութեամբ, ի խոյզ եւ ի խնդիր եղեալ՝ գտանէ անդ մատեան մի վաւերական, զոր հրամանաւ Աղէքսանդրի որդւոյ Նեքտանիբայ ի քաղդէացի գրոյ ի յոյն փոխարկեալ էր, որ թէպէտ զբազում ազգաց զրոյցս հարստապէս ի նմա ճոխացուցեալ էր. սակայն նա զայլոցն իբրեւ զհոգս պարապոյ լքեալ թողեալ՝ զմիայնոյ մերոյս գրոհի հանեալ բերեալ մատուցանէր Վաղարշակայ:
|
2:18 Subsequently, from that source the testimony of our authentic stories became known to us and we learned that the handsome Hayk, that valiant and victorious champion, was the son of Togarmah, and the first patriarch and progenitor of our nation:
| 2:18 Եւ այնուհետեւ յայնմանէ ծանուցաւ մեզ մերոյն անվրէպ զրուցաց հաւաստիք. եւ իմացեալ գիտացաք զարի սկայազօր ախոյեանն գեղեցիկ զՀայկն գոլ որդի Թորգոմայ եւ նախնի նահապետ եւ սերունդ ազգի մերոյ:
|
2:19 This account likewise maintains that Hayk joined the colossal giants who thought that they could carry out their insolent design to build the enormous and arrogant tower:
| 2:19 Եւ զսոյն զսա գիտէ բանս ընդ վիթխարի սկայիցն միակամեալ գործել զբարձրաբերձ ամբարտակին շինուածս ամբարտաւանութեան, որք կարծէին կարել կատարել զամբարշտութեանն խորհուրդ:
|
2:20 According to the Divine Scriptures, however, a terrible tempest, which arose seemingly by divine ordinance, toppled and destroyed the great tower, and proved to them the futility of their labor:
| 2:20 Իսկ ըստ աստուածայնոցն պատմութեանց՝ հողմ ահագին գոգցես իմն աստուածային հրամանաւն շնչեալ՝ զբուրգն բարձրաբերձ ի վայր հոսեալ կործանէր՝ զնոցայն ցուցեալ սնավաստակ տքնութիւնս:
|