8:0 The planting of forests, the wars with the Persians, and the extermination of the lordly [naxarar] House of the Bznunik’:
| 8:0 Յաղագս մայրեացն տնկելոց, եւ պատերազմացն ընդ Պարսս, եւ ազգահատութեան տան նախարարացն տոհմին Բզնունեաց:
|
8:1 When the country of Armenia had been calmed for a while, Xosrov, king of Armenia ordered that gifts be given to the brave men who had labored for him and had been willing to exchange their lives for the land of Greater Armenia in all battles of the war:
| 8:1 Եւ իբրեւ առ ժամանակ մի խաղաղացաւ երկիրս Հայոց, ապա ետ հրաման թագաւորն Հայոց Խոսրով, տալ պարգեւս արանցն քաջացն` որ վաստակեցին նմա, եւ փոխանակեցին զանձինս իւրեանց փոխանակ աշխարհին Հայոց մեծաց յամենայն ի մարտ ճակատուցն պատերազմաց:
|
8:2 To general Vach’e he gave the sources of the Janjanak, and Jrabashxik, and [Tslu glux] mountain with all of its small districts. Similarly, he gave very great gifts to the other naxarars:
| 8:2 Եւ ետ Վաչէի զօրավարի զականս Ջանջանակին, եւ զՋրաբաշխիս, եւ զՑլու գլուխ, ամենայն գաւառակօքն հանդերձ. նոյնպէս եւ այլոց նախարարացն մեծամեծ պարգեւս:
|
8:3 He ordered his general to dig up many young trees, to bring wild oak trees of the forests and plant them in the district of Ayrarat, beginning from the secure royal fortress called Garhni and extending to the plain of Mecamor to the hill called Duin which is on the north side of the great city of Artashat. Thus, they planted oak trees south of the river as far as the Tiknuni palace:
| 8:3 Եւ ետ հրաման թագաւորն զօրավարին իւրոյ` հանել խաշար յաշխարհէն բազում, եւ բերել զվայրենի կաղին մայրեաց, եւ տնկել զայն յԱյրարատեան գաւառին. եւ առեալ յամուր բերդէն արքունի, որում կոչեն Գառնի, մինչեւ ի դաշտն Մեծամօրի ի բլուրն` որ անուանեալ կոչի Դուին, որ կայ ի հիւսիսոյ կողմանէ քաղաքին մեծի Արտաշատու, զգետն խոնարհ մինչեւ յապարանսն Տիկնունի` տնկեցին զկաղինն:
|
8:4 He called this the [Tachar] Temple forest:
| 8:4 Եւ կոչեաց զանուն նորա Տաճար մայրի:
|
8:5 South of this in a reedy area they filled up the plain with another oak forest, which they named Xosrovakert:
| 8:5 Եւ միւս ի մայրեացն յեղէգնաբերանին ի նմանէ ի հարաւակոյս լցին զդաշտն կաղնատուն տնկով եւ կոչեցին զանուն նորա Խոսրովակերտ:
|
8:6 There they built royal palaces, walling and shutting in both sites, nor were the two areas joined by a road, the forests grew tall:
| 8:6 Եւ անդ շինեցին զապարանսն արքունական, եւ զերկոսեան տեղիսն պարսպեալ փակեցին. եւ ոչ կցեցին ի միմեանս վասն պողոտայի ճանապարհին:
|
8:7 Then the king ordered that all kinds of game and wild beasts be gathered and placed behind the walls so that the forests be places for diversionary hunting and pleasure in his kingdom:
| 8:7 Եւ աճեաց բարձրացաւ. եւ ապա զամենայն էրէս եւ զգազանս հրամայեաց ժողովել թագաւորն եւ լնուլ զքաղաքորմսն, զի լիցին նոցա տեղիք որսոց զբօսանաց ուրախութեան թագաւորութեան նորա:
|
8:8 General Vach’e immediately implemented what the king said:
| 8:8 Եւ զօրավարն Վաչէ կատարէր վաղվաղակի զասացեալսն արքայի:
|
8:5 While Xosrov was involved with planting the forests, unexpectedly bad news reached him from Her and Zarawand district saying that the Iranian troops were preparing to come to make war against him:
| 8:9 Եւ մինչդեռ նա յայնմ գործ զմայրեօքն տնկելովք էր, յանկարծակի գուժկան հասանէր առ Խոսրով ի Հէր եւ ի Զարաւանդ գաւառ, թէ պատրաստեալ են զօրքն Պարսից գալ հասանել ի գործ պատերազմի ի վերայ քո:
|
8:10 Then king Xosrov commanded Databe, nahapet of the Bznunik’, to call up a larger than usual number of irregular troops from the land and with the muster of troops of the Matenik brigade, to go in advance of them and to strike at and block the enemy:
| 8:10 Ապա հրաման ետ արքայ Խոսրով Դատաբայ նահապետի Բզնունեաց` գուգազ հանել յաշխարհէ աւելի քան զչափն. եւ զհամար զօրսն մատենիկ գնդաւն ընդ առաջ նոցա խաղալ հասանել ի դիմի հարկանել, արգելուլ զթշնամիսն:
|
8:11 Databe went before the Iranian troops with the multitude of Armenian troops:
| 8:11 Ապա Դատաբէն երթայր ընդ առաջ զօրացն Պարսից բազմութեամբ զօրօքն Հայոց:
|
8:12 But when Databe arrived, he made a plan of unity with the princes of the Iranian troops and wanted to betray his lord, the king of Armenia, into their hands. He ordered the enemy to ambush his own troops, to have his own men put to the sword:
| 8:12 Իբրեւ հասանէր Դատաբէն, խորհուրդ միաբանութեան դնէր ընդ իշխանսն զօրացն Պարսից. կամեցաւ մատնել ի ձեռս նոցա զարքայն Հայոց զտէրն իւր. դարան հրամայեաց գործել թշնամեացն ի վերայ իւրոց զօրացն, եւ անդրէն սուր ետ դնել ի վերայ իւրոց զօրացն:
|
8:13 Suddenly, in an unexpected fashion [40,000] Armenian troops were destroyed, while the other surviving troops fled. The criminal Databe took the Iranian troops and wanted to fall on the king of Armenia:
| 8:13 Յանկարծ յեղակարծումն տարակարծի` քառասուն հազար զզօրսն Հայոց միանգամայն կոտորէին, եւ այլ զօրքն փախստական լինէին. եւ Դատաբէն չարագործ առնոյր զզօրսն Պարսից, եւ կամէր անկանել ի վերայ թագաւորին Հայոց:
|
8:14 But the fleeing troops quickly reached the army of the king of Armenia bearing the bad news of the unbelievable destruction which had occurred, and the crime of betrayal of the impious Databe:
| 8:14 Ապա փախստականք զօրացն վաղ հասանէին ի բանակ արքային Հայոց, գոյժ առնել զանհնարին կործանումն իրացն եղելոց, զչարագործութիւն մատնութեան անօրէն Դատաբենայ:
|
8:15 Then Xosrov, king of Armenia, and Vrtanes, the chief-priest, fell and rolled on the ground beseeching God with many entreaties and unrestrained tears to help them:
| 8:15 Ապա անգանէր թաւալէր խնդրէր յԱստուծոյ բազում պաղատանօք եւ ուժգին արտասուօք թագաւորն Հայոց Խոսրով, հանդերձ Վրթանաւ քահանայապետիւն:
|
8:16 Then Xosrov hurried to assemble troops, some [30,000] and came before them, together with general Vach’e and with all his senior grandee naxarars:
| 8:16 Եւ յետ այսորիկ աճապարէր կուտէր զզօրսն առ ինքն իբրեւ երեսուն հազար, հանդերձ զօրավարաւն Վաչէիւ. գայր հասանէր ընդ առաջ նոցա` ամենայն աւագախումբ մեծամեծ նախարարօք իւրովք:
|
8:17 The two sides encountered each other by the shore of the Sea of Bznunik (Lake Van) in Arhest awan at the royal fish-reservoir located on a small river:
| 8:17 Եւ դիպեցան միմեանց առ ափն ծովուն Բզնունեաց, յԱռեստն աւանի, ի ձկնատեսանսն արքունի ի վերայ գետակին:
|
8:18 They observed the incalculable multitude of Iranian troops which were as numerous as the stars in the sky or the sand by the seashore, and they had come with countless elephants and troops:
| 8:18 Եւ տեսին զզօրսն Պարսից, զի ոչ գոյր թիւ բազմութեանն. զի էին իբրեւ զաստեղս երկնից, եւ իբրեւ զաւազ առ ափն ծովու. զի եկեալ էին անթիւ փղօք եւ անչափ զօրօք:
|
8:19 But the Armenians went and attacked their army, placing their hopes in God. They struck, killed, and destroyed and did not leave a single one of them living:
| 8:19 Եւ սոքա հասին անկան ի վերայ բանակին, յուսացեալք առ Աստուած. հարին, սատակեցին, կոտորեցին, եւ ոչ թողին ի նոցանէ եւ ոչ մի:
|
8:20 They seized much loot, many elephants and the entire strength of their force:
| 8:20 Եւ թափէին աւար բազում, եւ զփիղսն եւ զամենայն ոյժ զօրութեան նոցա:
|
8:21 The sparapet Vach’e and brave Vahan Amatuni arrested Databe, brought him before the great king Xosrov, and killed him by lapidation as a man who would betray his land, brigade, and the troops of his lord:
| 8:21 Ձերբակալ արարեալ զԴատաբէնն Վաչէ սպարապետն եւ քաջ Վահան ամատունի, ածէին զնա առաջի մեծի թագաւորին Խոսրովու, եւ քարկոծ առնէին զնա քարամբք իբրեւ զայր, որ աշխարհի եւ գնդի եւ զօրաց տեառն իւրոյ դաւաճան լեալ իցէ:
|
8:22 Databe’s azg, wife and children were located there in the stronghold of the prince of Erhshtunik’, which was called the island of Aght’amar. Sparapet Vach’e got into a boat, crossed over to the island, and left neither male nor female alive:
| 8:22 Եւ զազգ նորա եւ զկին եւ զորդիս գտանէր յամրոցի անդ իշխանին Ըռշտունեաց յանուանեալն յԱղթամար կղզւոջ. ի նաւ ելեալ Վաչէ սպարապետն, անցեալ ի կղզին` առ հասարակ ոչ զէգ թողոյր եւ ոչ զարու:
|
8:23 Thus, was the azgatohm of that naxarardom eliminated, and their tun was seized for the crown:
| 8:23 Եւ այսպէս բարձաւ ազգատոհմ նախարարութեանն այնորիկ, եւ զտուն նոցա յարքունիս կալան:
|
8:24 However after this the Iranians did not stop warring with king Xosrov. He made a law that the grandee nobility, the naxarars, holders of lands and lords of lands, who were ten-thousanders and thousanders would have to stay near the king and circulate around with him, and that none of them should go with the royal troops:
| 8:24 Բայց յետ այսորիկ ոչ դադարէին Պարսք ի տալ պատերազմ ընդ Խոսրովու արքային. եւ նա դնէր օրէնս` զի մեծամեծ աւագանին, նախարարքն աշխարհակալքն աշխարհատեարքն` որ էին բիւրաւորքն եւ հազարաւորքն, կայցեն առ արքային, եւ ընդ նմա շրջեսցին, եւ մի՛ ոք երթիցէ ի նոցանէ ընդ զօրս արքունի:
|
8:25 For he feared their irresolution thinking that they might work the same act as Databe and revolt from him:
| 8:25 Զի երկնչէր նա յերկմտութենէ նոցա, զի գուցէ զնոյն գործ Դատաբենայն գործիցեն, եւ ապստամբ լինիցին ի նմանէ:
|
8:26 But he had confidence in the aged Vach’e, the natural sparapet and general of Greater Armenia and in brave Vahan Amatuni:
| 8:26 Բայց վստահ լինէր ի ծերունին Վաչէ, ի բուն սպարապետն ի զօրավարն Հայոց մեծաց, եւ ի քաջ Վահան յամատունի:
|
8:27 Xosrov assembled the troops of all the tuns of the nobility together with the royal troops and entrusted the entire corps to them. And they constantly warred bravely on the borders of Iran not permitting the Iranians to boldly invade and ruin the country of Armenia, or even to glimpse it:
| 8:27 Գումարէր զզօրսն ամենայն տանցն աւագանւոյն ընդ զօրսն արքունի, եւ տայր զգումարտակն ամենայն ի ձեռս նոցա. եւ հանապազ կային ի քաջութեան ի մարտ պատերազմի ի սահմանս Պարսից. եւ ոչ տային անխտիր արշաւել աւերել զերկիրն Հայոց, եւ ոչ նայել:
|
8:28 And the king remained in peace and the land was in cultivation and peace for all the days of their lives:
| 8:28 Եւ կայր արքայ ի հանգստի, եւ աշխարհ ի շինութեան եւ ի խաղաղութեան զամենայն աւուրս կենաց նոցա:
|