10:0 About how the Emperor Valens called the sophist to fight against the truth, how the sophist saw a miracle, namely the martyrs gathered inside the church, or how the Emperor Valens died by a sign revealed by God, or how peace was established in God’s churches:
| 10:0 Թէ զիա՛րդ կոչեաց կայսրն Վաղէս զսոփէստէսն ի յանդիմանութիւն ընդդէմ ճշմարտութեանն, եւ թէ զիա՛րդ ետես սոփեստէսն զսքանչելիսն, տեսանելով զբազմութիւն վկայիցն ի ներքս ի վկայարանին. կամ զիա՛րդ կայսրն Վաղէս սատակեցաւ նշանօքն եղելովք յԱստուծոյ. եւ կամ զիա՛րդ խաղաղութիւն լինէր եկեղեցեացն Աստուծոյ:
|
10:1 Then King Valens ordered to search and find a skilled person who could speak in writing against the Christian faith:
| 10:1 Ապա խնդիր հրամայէր առնել թագաւորն Վաղէս, զի տեսցեն գտցեն այր մի ճարտար, որ կարող իցէ դնել գրով բանս դիմադարձութեան ընդդէմ հաւատոց քրիստոնէութեան:
|
10:2 He was told that there was a certain skilled sophist in some city:
| 10:2 Եւ պատմեցին նմա, զի էր այր մի սոփեստէս ճարտար ի քաղաքի միոջ:
|
10:3 The emperor sent high-ranking officials to him to go as soon as possible and bring him to him immediately. They went right away, found him and took him:
| 10:3 Ապա առաքեաց կայսրն առ նա մագիստրիանոսս, զի երթիցեն փութով եւ անզբաղապէս զայրն առ նա ածցեն. եւ առեալ ածին փութապէս:
|
10:4 On the way back, having already passed two parking lots, they stopped in another city; outside the city there was a chapel in the name of Saint Thekla:
| 10:4 Իբրեւ գնացեալ գայր օթեւանս երկուս, դէպ եղեւ նոցա դիպել այլ քաղաքի միոջ. եւ արտաքոյ քաղաքին վկայանոց մի սուրբ տիկնոջն Թեկղի:
|
10:5 Upon arrival there, the sophist stopped there and chose the interior of the chapel as a place to spend the night, and high-ranking officials stayed in the city:
| 10:5 Իբրեւ պատահեաց այնմ, էջ սոփեստէս, եւ իւր վանս ունէր ի ներքս ի վկայանոցի անդ. իսկ մագիստրիանոսքն ունէին վանս իւրեանց ի քաղաքին:
|
10:6 The sophist, having supped, made his bed, locked the chapel doors, sat down on the bed and wanted to lie down. And before he had even fallen asleep, he saw with open eyes that the chapel doors had opened and a great multitude of martyrs appeared in great splendor:
| 10:6 Եւ իբրեւ կերաւ հաց սոփեստէսն, էարկ անկողին, եւ փակեաց զդուրս վկայանոցին. եւ ինքն ի նիստ եղեալ ի վերայ անկողնին, կամէր լինել ի կողմն. մինչ դեռ արթուն էր, աչօք բացօք տեսանէր, զի յանկարծ բացան դրունք վկայանոցին, եւ եղեւ ժողով մեծ բազմութեան վկայիցն, որ երեւեցան մեծապէս փառօք:
|
10:7 Saint Thekla came out to meet them, in a shiny robe, from which rays of light seemed to emanate. They bowed to each other, and Saint Thekla said to them: “Welcome, beloved friends and ascetics of Christ:
| 10:7 Եւ ելանէր ընդ առաջ նոցա սուրբ տիկինն Թեկղէս զարդարեալ մեծապայծառ, զի նշոյլք որպէս ի լուսոյ հատանէին ի նմանէն. եւ առնէին միմեանց ողջոյն, եւ ասէր ցնոսա տիկինն Թեկղ` թէ Բարի՛ եկիք, սիրելիք բարեկամք, եւ վաստակաւորք Քրիստոսի:
|
10:8 After mutual greetings, they set up chairs and sat down in order:
| 10:8 Տուեալք միմեանց ողջոյն, արկեալք զիւրաքանչիւր զաթոռն, նստէին կարգաւ:
|
10:9 Then the saints entered into a conversation and note: “Those saints of the Lord who still live on earth are in a difficult situation: some are in chains, some in prison, some in exile, and others are subjected to violence, illegal extortion and torment:
| 10:9 Ապա սկսանէին սուրբքն խօսել, եւ ասէին. Սուրբքն տեառն, որ չեւ են հրաժարեալ յերկրէս, դեռ եւս աստէն ի նեղութեան են, են որք ի կապանս են. են որք ի փիւղակէս են, են որք յաքսորս, եւ են որք յայլ բռնութեան են, ի զրպարտութեան, ի հարկս եւ ի խոշտանգանս չարչարանաց:
|
10:10 We hurried to gather here in order not to ignore these torments, but to pray to God for intercession for believers:
| 10:10 Եւ մեք փութապէս ժողովեցաք, զի մի՛ անտեսութեամբ անփոյթ արասցուք նախանձախնդիր լինել տեառն հաւատացելոց:
|
10:11 Moreover, many of the Lord’s mshaks (workers) have been detained, many fields have remained uncultivated, many gardens have turned into a wasteland; we need to curb Valent, who interferes with the mshaks (workers), so that each mshak can get to his job:
| 10:11 Վասն զի մանաւանդ բազում մշակք տեառն խափանեալ կան, բազում անդք ի դերեւ ելին, եւ բազում այգիք խոպանացան. պարտ է մեզ զխափանիչս մշակացն զՎաղէս խափանել, զի ամենայն մշակ ի գործ իւր կանխեսցէ:
|
10:12 The zealous mshak Vasily is also suspended from his work:
| 10:12 Եւ քաջ մշակն Բասիլիոս յիւրմէ գործոյն կայր խափանեալ:
|
10:13 Let us choose two persons among us and send them to take the life of the villain Valens:
| 10:13 Արդ եկայք առաքեսցուք ի մէնջ երկուս, որք երթիցեն վճարիցեն ի կենաց զչարագործն Վաղէս:
|
10:14 And one of them was called Sargis, the other Theodore, and they were sent, having appointed a time for them: (“Tomorrow) come at the same hour, we will also come:
| 10:14 Ապա միում անուն էր ի Սարգիս ի նոցանէ, եւ միւսումն Թէոդորոս. արձակէին զնոսա, դնէին ժամ եւ ասէին. Ի սոյն ժամ եկեսջիք դուք եւ մեք:
|
10:15 The sophist who was in the chapel heard all this, saw this vision with open eyes, was amazed, did not fall asleep until dawn:
| 10:15 Եւ զայս ամենայն լուեալ սոփեստէսն, որ էր վկայանոցին, եւ տեսեալ զայս տեսիլ աչօք բացօք, եւ կայր զարմացեալ, եւ անքուն լինէր մինչեւ յառաւօտն զցայգն:
|
10:16 At dawn, high-ranking officials came and told the sophist: “Get up, let’s continue our journey:
| 10:16 Եւ ընդ այգս այգոյն եկին հասին մագիստրիանոսքն, եւ ասեն ցսոփեստէսն. Արի գնասցուք զճանապարհս:
|
10:17 He referred to the fact that he was ill and could not move from his place:
| 10:17 Եւ խօթապատճառս լինէր, եւ ոչ կարէր ի տեղւոյն խաղալ:
|
10:18 When they began to force him, he froze, fainted, barely breathed and could not answer them until the evening:
| 10:18 Իբրեւ սկսան նոքա ստիպել զնա, իսկ նա թալանայր, հանէր զոգին, ոգի զոգւով ածէր, եւ ոչ կարէր բանիցն տալ պատասխանի մինչեւ յերեկոյ:
|
10:19 When evening came, the officials left him in the chapel and went to the city, to their apartment:
| 10:19 Ապա իբրեւ երեկոյ եղեւ, թողին զնա մագիստրիանոսքն ի վկայանոցին, եւ գնացին ի քաղաքն ի վանս իւրեանց:
|
10:20 And the sophist locked the chapel doors and lay down in his place. It suddenly seemed to him again that the chapel doors had opened, and the same martyrs had gathered and filled the chapel:
| 10:20 Եւ սոփեստէսն փակէր զդուրս վկայանոցին, եւ ի կողմն եղեալ յիւրում տեղւոջն, յանկարծակի դարձեալ երեւեցաւ նմա, զի բացան դրունք վկայանոցին, եկին կուտեցան, եւ լի եղեւ վկայանոցն նոքիւն վկայիւք:
|
10:21 They joyfully greeted and greeted each other and, having arranged the chairs in order, sat around:
| 10:21 Եւ ելանէին միմեանց ընդ առաջ մեծաւ ուրախութեամբ, եւ տային միմեանց ողջոյն. ապա արկանէին զաթոռս իւրաքանչիւր կարգաւ յօրինեալ բոլորէին կարգէին ի նստել:
|
10:22 Then Saints Sargis and Theodore came from the work to which they had been sent, and entered the assembly of saints:
| 10:22 Ապա գային սուրբքն Սարգիս եւ Թէոդորոս երկոքեան ի գործոյն` յոր առաքեալ էին, եւ մտանէին ի ժողովս սրբոցն:
|
10:23 And many of the gathered martyrs asked: “How did you finish the work you went to:
| 10:23 Ապա հայեցան բազմութիւն ժողովոյ վկայիցն, եթէ Ո՛րպէս յոր գործ երթեալ էիք` վճարեցէք:
|
10:24 They answered: “As we left (yesterday) from you, so we immediately killed the enemy of truth, Valens, and by this very hour we have returned to you:
| 10:24 Պատասխանի տուեալ ասէին, թէ Էր իսկ յորժամ ի ձէնջ գնացաք, սպանաք զթշնամին ճշմարտութեանն զՎաղէս. եւ ի սոյն ժամ առ ձեզ դարձեալ` եկեալ եմք աւասիկ առ ձեզ:
|
10:25 All those gathered got up, thanked our Lord Jesus Christ and, parting, each went to his own:
| 10:25 Եւ յարուցեալ գոհանային ամենայն բազմութիւն ժողովոյն զտեառնէ մերմէ Յիսուսէ Քրիստոսէ. եւ ինքեանք մեկնեցան յիւրաքանչիւր տեղիս:
|
10:26 The sophist remained in great fear until morning:
| 10:26 Եւ յահի մեծի լինէր սոփեստէսն մինչեւ յայգ յառաւօտն:
|
10:27 When dawn broke, the officials came and told the sophist: “Get up, let’s go to the emperor:
| 10:27 Ապա իբրեւ այգ եղեւ, եկին մագիստրիանոսքն, ասեն ցսոփեստն. Արի՛ գնասցուք առ կայսրն:
|
10:28 In response, he note: “The Emperor is dead, who should I go to now:
| 10:28 Նորա պատասխանի տուեալ, ասէ. Կայսրն մեռաւ, արդ մեք առ ո՞ երթիցուք:
|
10:29 On this there was a big dispute between them, they bet for three days:
| 10:29 Եւ բազում վիճումն ի մէջ եղեալ նոցա վասն այսր բանի, եւ գրաւական եդեալ ի մէջ վասն այսր բանիս մինչեւ յերիս աւուրս:
|
10:30 If,” he said, “the goods will not be plundered, the cities will not be robbed, if the emperor remains the same, then let them cut off my head that I dared to say such things:
| 10:30 Եթէ ոչ, ասէ, հարցին աւար վաճառք, եւ քաղաքք յափշտակեսցին, ես` եթէ կայցէ նոյն կայսրն` գլխատեցայց, զի իշխեցի զայս ճառել:
|
10:31 The officials gave him a three-day deadline, and three days later the rumor was confirmed that the emperor had died:
| 10:31 Ապա թոյլ տային նմա մագիստրիանոսքն մինչեւ յերիս աւուրս. եւ յետ երից աւուրցն ստուգեցաւ զրոյցն, զի մեռեալ էր կայսրն:
|
10:32 After that, all those who were punished or exiled were released, and what was stolen from them was returned:
| 10:32 Ապա յետ այսորիկ արձակեցան ամենայն որ միանգամ ոք կայր ի պատիժս կամ յաքսորս. եւ դարձան ուրուք ուրուք որ միանգամ ինչք էին յափշտակեալք:
|
10:33 Also, in relation to the Caesareans, it was ordered to return things to everyone. Saint Basil called everyone to take the thing handed over to them, but no one wanted to come close:
| 10:33 Սոյնպէս եւ զկեսարացւոցն հրաման ետուն տալ զիւրաքանչիւր իրաց. եւ կոչեցեալ սրբոյն Բարսղի, զի զիւրաքանչիւր առցեն, եւ ոչ կամէին հուպ լինել:
|
10:34 Although Vasily told them: “These are the things that I vouched for that they would survive, and promised that I would personally hand over your property to you:
| 10:34 Զի թէպէտ եւ ասէր ցնոսա Բարսեղ` եթէ ահաւասիկ երաշխաւոր իմ թափեցաւ ձեզ, զի ասացի` թէ եւ տաց ձեզ ձեռն ի ձեռն ի ձեռս ձեր:
|
10:35 But they would not listen to him and note: “Let these things enter the treasury of the Lord because he judged us and avenged the holy servants of the church:
| 10:35 Եւ ոչ ինչ կամէին ունկնդիր լինել, այլ ասէին. Այդ ի գանձ տեառն երթիցէ, որ դատեցաւ զդատաստանս մեր, եւ խնդրեաց վրէժ սուրբ եկեղեցւոյ ուխտի իւրոյ:
|
10:36 So none of the Caesareans approached their silver, everything was left to the treasury of the church:
| 10:36 Եւ ոչ ոք ի կեսարացւոց անտի հպեցաւ յարծաթ իւր, եւ ոչ մի ոք. բայց թողին զայն ի գանձ եկեղեցւոյն:
|
10:37 And the archbishop took this silver and ordered to make baptismal fonts out of it, and these silver fonts still remain intact in the baptismal font at the church:
| 10:37 Ապա էառ զայն արքեպիսկոպոսն, արար աւազանս մկրտութեան կնքոյ տալոյ. եւ կան հաստատեալ աւազանքն արծաթիք ի տուն լուսարանին մինչեւ ցայսօր ժամանակի:
|