46:0 Copy of the response to the letter brought to Armenia from Constans king of the Romans, which the Armenian bishops and Catholicos Nersēs wrote, with the nobles and the general T’ēodoros, lord of Ṙshtunik’:
| 46:0 Պատճէն պատասխանի թղթոյն եկելոյ ի Հայս Հոռոմոց թագաւորէն Կոստանդինայ, զոր գրեցին Հայոց եպիսկոպոսունքն եւ կաթուղիկոսն Ներսէս հանդերձ նախարարաւքն եւ զաւրավարաւն Թէոդոսիւ Ռշտունեաց տեառն:
|
46:1 The true and orthodox Letter of Nicaea:
| 46:1 Ճշմարիտ եւ ուղղադաւան նամակ Նիկիական:
|
46:2 I beg you who hold the Christian faith, read, O lover of God:
| 46:2 Աղաչեմ զքեզ, ընթերցիր՝ որ զքրիստոնէական հաւատն ունիս, աստուածասէր:
|
46:3 We have a commandment from the inspired prophets and Christ’s apostles to pray with supplications for your pious rule, and for all the princes and troops, and especially all your divinely protected palace, in which the love of God has reposed and the grace of the divine gifts clearly rests on you:
| 46:3 Հոգիընկալ մարգարէիցն եւ յառաքելոցն Քրիստոսի ունիմք զպատուէր՝ առնել աղաւթս խնդրուածովք ի վերայ աստուածասէր թագաւորութեանդ եւ ամենայն իշխանացն եւ զաւրաց, եւ բոլորովին ամենայն աստուածապահ պաղատոյդ, յոր սէրն Աստուծոյ հանգուցեալ է, եւ շնորհք աստուածային պարգեւացն յայտնի են ի վերայ ձեր:
|
46:4 For behold, that kingdom is greater and more powerful than all kingdoms which is not under the control of men, but crowned by the right hand of God, which no one is able to supplant save the kingdom of Christ. Likewise, too the holy high-priesthood, (upheld) by the grace of God, the nobles and the Christ-loving army. We, glorying in the light of your pious rule, have remained unmoved in the midst of the evil and impious kings of Persia:
| 46:4 Զի ահա թագաւորութիւն մեծ եւ հզաւր քան զամենայն թագաւորութիւնս, որ ոչ ձեռամբ մարդկան, այլ Աստուծոյ աջովն պսակեալ, զոր ոչ ոք կարասցէ փոխանորդել՝ բայց Քրիստոսի թագաւորութիւն: Նոյնպէս եւ քահանայապետութիւն սուրբ՝ շնորհիւն Աստուծոյ, նախարարք եւ զաւրք քրիստոսասէրք: Եւ մեր պանծացեալ ի լոյս աստուածասէր թագաւորութեանդ՝ անշարժ մնացաք ի մէջ չար եւ անաւրէն թագաւորացն Պարսից:
|
46:5 For when they removed the kingdom and destroyed all the army of the land of Armenia, and took into captivity men and women, laying their bright sword on the survivors, they attempted to convert us to their error. But they were unable to move us; rather, ’the impious were ashamed in their own vanity’:
| 46:5 Զի յորժամ բարձին զթագաւորութիւնն եւ կորուսին զամենայն զաւրս աշխարհին Հայաստանեայց, եւ ի գերութիւն վարեցին զարս եւ զկանայս, իսկ ի մնացելոցն վերայ սուր եդեալ եւ շողացուցեալ՝ ջանացան դարձուցանել ի մոլորութիւն, այլ ոչ կարացին շարժել, նաեւ « ամաչեցին եւս անաւրէնք յունայնութեան իւրեանց:
|
46:6 Eventually Kawat and his son Khosrov commanded: ’Let each hold his own faith, and let no one oppress the Armenians. They are all our subjects. Let them serve us with their body; but as for their souls, only He knows who judges souls. ’:
| 46:6 Մինչեւ հրաման տալ Կաւատայ արքայի եւ որդւոյ նորին Խոսրովու, եթէ « Իւրաքանչիւր ոք զիւր հաւատս կալցի, եւ զՀայս նեղել ոք մի իշխեսցէ. ամենեքին մեր ծառայք են, մարմնով մեզ ծառայեսցեն, իսկ վասն հոգւոցն, որ զհոգիսն դատի՝ նա գիտէ:
|
46:7 Furthermore, Khosrov (son) of Ormizd after the capture of Jerusalem commanded all the bishops of the regions of the East and of Asorestan to gather at the royal court, and he note: ’I hear that there are two sides to the Christians, and the one excommunicates the other because they do not reckon him righteous:
| 46:7 Ապա դարձեալ Խոսրով Որմզդի՝ յետ գերութեանն Երուսաղէմի, հրաման ետ ամենայն եպիսկոպոսաց կողմանցն Արեւելից եւ Ասորեստանի ժողովել ի դուռն արքունի եւ ասէ. « Լսեմ եթէ երկու կողմանք են քրիստոնէիցն, եւ մին զմիւսն նզովէ. վասն զի չհամարին իրաւացի:
|
46:8 So, let them gather in unison at the royal court, in order that they may confirm what is orthodox and reject what is erroneous. ’ All the bishops and priests and all the believers of those regions assembled; and he appointed over them as prefects Smbat Bagratuni, called Khosrov Shum, and the royal chief-doctor:
| 46:8 Արդ՝ միաբանութեամբ ժողովեսցին ի դուռն արքունի, զի զուղիղն հաստատեսցեն եւ զթիւրն ի բաց մերժեսցեն»: Եւ ժողովեցան ամենայն եպիսկոպոսունք եւ երիցունք եւ ամենայն հաւատացեալք կողմանցն այնոցիկ. եւ կացոյց ի վերայ նոցա ոստիկանս զՍմբատ Բագրատունի, զանուանեալն Խոսրովայ Շընումն, եւ զբժշկապետն արքունի:
|
46:9 There was there in captivity also Zak’arias the patriarch of Jerusalem, and many other philosophers whom he had taken captive from the city of Alexandria. These king Khosrov commanded to elucidate (the matter) justly, and to inform the king of the truth:
| 46:9 Եւ անդ էր ի գերութեանն եւ Զաքարիաս հայրապետն Երուսաղէմի եւ այլ բազում իմաստասէրք, զորս գերեալ էր Աղեքսանդրացւոց քաղաքէն. որոց հրաման ետ արքայ Խոսրով՝ արդարութեամբ ի վերայ հասանել, եւ զճշմարիտն ծանուցանել արքայի:
|
46:10 They all gathered in the royal hall, and there was an outcry. For some were orthodox in faith by the record and seal of the old kings; while others were Nestorians, and many others of a profusion of sects. Furthermore, the chief-rabbi came forward and note: ’Let that man not be called God. ’ And they reported his words to the king:
| 46:10 Եւ ժողովեցան ամենեքեան ի դահլիճն արքունի, եւ եղեւ աղաղակ. քանզի էին ոմանք ուղղափառութեան հաւատով, եւ գրով եւ կնքով հին թագաւորացն: Եւ այլ Նեստորականք, եւ այլ բազում խառնիճաղանճ աղանդոցն: Նաեւ հրէապետն, իսկ յառաջ մատուցեալ ասէր. « Մի կոչեսցի Աստուած այրն այն»: Եւ ծանուցին զբանս թագաւորին:
|
46:11 The king responded and note: ’By whose command did he come to that place? Let him be beaten and depart. ’ Likewise, he ordered another multitude of sects to be expelled from the tribunal. He commanded that only (the councils of) Nicaea, Constantinople, Ephesus, and Chalcedon should be examined:
| 46:11 Պատասխանի ետ թագաւորն եւ ասէ. « Ոյր հրամանաւ եկն նա ի տեղին յայն. արդ գանալից լիցի եւ գնասցէ»: Նոյնպէս եւ այլ բազմութիւն աղանդոց հրամայեաց հանել յատենէն. բայց միայն զՆիկիականն եւ զԿոստանդնուպաւլսին եւ զԵփեսոսին եւ զՔաղկեդոնին հրամայեաց քննել:
|
46:12 There happened to be there two bishops from Armenia, trustworthy men who had been sent to inform the king about the oppression of the country - Komitas, bishop of the Mamikonēik’, and Matt’ēos of the Amatunik’. They had ready there with them the Book of Saint Gregory. The king commanded them to be asked: Tn the times of which kings did these councils occur? ’:
| 46:12 Դիպեցան անդ արք երկու եպիսկոպոսք յաշխարհէն Հայոց, արք հաւատարիմք, զորս վասն բռնութեան աշխարհին էին արձակեալ, զի ծանուսցեն թագաւորին, Կումիտաս Մամիկոնէից եպիսկոպոս եւ Մատթէոս Ամատունեաց: Ունէին պատրաստական անդ ընդ ինքեանս զգիր սրբոյն Գրիգորի: Եւ հրամայեաց թագաւորն հարցանել, եթէ « Յորոց թագաւորաց ժամանակս եղեն ժողովքդ այդոքիկ:
|
46:13 They replied: ’The council of Nicaea took place in the time of Constantine; that of Constantinople in the time of Theodosius the Great; that of Ephesus in the time of Theodosius the Less; and that of Chalcedon in the time of Martine. ’ The king responded and note: ’The commands of three kings appear to be more correct than those of one. ’:
| 46:13 Եւ նոքա ասացին, եթէ « Նիկիոյ ժողովն առ Կոստանդիանոսիւ եղեւ, իսկ Կոստանդնուպաւլսին առ Թէոդոսիւ Մեծիւ, եւ Եփեսոսին առ Փոքր Թէոդոսիւ, եւ Քաղկեդոնին առ Մարկիանոսիւ»: Պատասխանի ետ թագաւորն եւ ասէ. « Երից թագաւորաց հրամանքն ճշմարիտ թուի լինել՝ քան միոյն:
|
46:14 When the king understood concerning Nestorius, who he was and whence, and at which council, and what he had said, he ordered the Nestorians to be expelled from the tribunal. He likewise asked about the council of Chalcedon: ’Who were the leaders? ’ They informed him about everything, and note: ’At Nicaea and Constantinople the kings Constantine and Theodosius the Great themselves; but at Ephesus, Cyril bishop of Alexandria; and at Chalcedon the bishop Theodoret, who was of the opinion of Nestorius. ’:
| 46:14 Եւ ի վերայ հասեալ թագաւորն եւ վասն Նեստորի, թէ ո, կամ ուստի, կամ յորում ժողովի, եւ թէ զինչ խաւսեցաւ, եւ հրամայեաց զՆեստորականսն հանել յատենէն անտի արտաքս: Նոյնպէս եւ վասն Քաղկեդոնի ժողովոյն հարց, եթէ « ոյք էին գլխաւորք». եւ ծանուցին նմա զամենայն եւ ասացին, եթէ ինքեանք իսկ ի Նիկիայ եւ Կոստանդնուպաւլսի թագաւորքն Կոստանդիանոս եւ Թէոդոս Մեծն, իսկ յԵփեսոս՝ Կիւրեղ Աղէքսանդրու եպիսկոպոսն. եւ ի Քաղկեդոնի՝ Թէոդորետոս եպիսկոպոսն, որ զՆեստորին խորհէր:
|
46:15 Present also were the Catholicos called Eran and other bishops from Asorestan, Aruastan, Khuzhastan, and other lands; for which reason king Khosrov ordered the churches of them all to be demolished and that they should be put to the sword, unless they would abandon their error and follow the royal path:
| 46:15 Էր անդ Երան անուանեալ կաթուղիկոսն, եւ այլ եպիսկոպոսունք յԱսորեստանէ եւ յԱրուաստանէ եւ ի Խուժաստանէ, եւ յայլոց աշխարհաց. վասն որոյ հրաման ետ արքայ Խոսրով քանդել զամենեցունց նոցա զեկեղեցիսն եւ սրով սատակել զնոսա, թէ ոչ դարձցին ի մոլորութենէն եւ ելանիցեն յարքայական պողոտայն:
|
46:16 Those who (supported) Chalcedon included Viroy, Catholicos of Ałuank’, and many other bishops from Greek territory’, and the princes who had submitted to the Persian king. Hence, he commanded a disputation to be held, and requested an account from both sides concerning Nicaea under Constantine, Constantinople under Theodosius the Great, Ephesus under Theodosius the Less, and Chalcedon under Marcian, and that everything should be investigated and made intelligible:
| 46:16 Իսկ որք զՔաղկեդոնին զՎիրոյ զԱղուանից կաթուղիկոսն, եւ այլ բազում եպիսկոպոսունք ի Յունաց կողմանէ, եւ իշխանք, որք եկեալ էին ի ծառայութիւն Պարսից թագաւորին, որով եւ զփայքարն իսկ հրամայեաց տալ. բայց խնդրեաց յետկար ի կողմանցն երկոցունց, զՆիկիայն՝ որ առ Կոստանդիանոսիւ, եւ զԿոստանդնուպաւլսին՝ որ առ Մեծն Թէոդոսիւ, եւ զԵփեսոսին՝ որ առ Փոքր Թէոդոսիւ, եւ զՔաղկեդոնին՝ որ առ Մարկիանոսիւ, եւ զամենայնն քննել եւ ի վերայ հասանել:
|
46:17 When he knew everything reliably and had truly understood, he questioned them, saying: ’Why did the former three not say two natures with distinction like the latter? It is clear that we must divide ourself into two and say two kings, not one:
| 46:17 Եւ իբրեւ ծանեաւ զամենայն հաւաստեաւ, եւ ճշմարտութեամբ ի վերայ եհաս՝ եհարց ցնոսա եւ ասէ. « Նոքա երեքին ընդէր ոչ ասացին երկուս բնութիւնս բաժանմամբ որպէս զսոսայս. յայտ է եթէ պարտ է եւ զմեզ յերկուս բաժանել եւ երկուս ասել թագաւորս, եւ ոչ մի:
|
46:18 For I am from two natures - whether from my father and mother, or from soul and body. But the Godhead, if it is not in every place and cannot be or cause whatever it wishes, what sort of divinity is it? ’:
| 46:18 Զի եւ ես յերկուց բնութեանց եմ, թէպէտ ի հաւրէ եւ ի մաւրէ թէպէտ ի հոգւոյ եւ ի մարմնոյ: Բայց աստուածութիւնն, թէ յամենայն տեղւոջ ոչ է, եւ զինչ կամի զամենայն լինել կամ առնել ոչ կարէ, աստուածութիւնն զինչ է:
|
46:19 Then he ordered Zak’arias, the patriarch of Jerusalem, and the philosopher from the city of Alexandria to be questioned, so that they might declare the truth with an oath. They responded, saying: ’If we had not turned aside from God, then he in anger would not have turned aside
from us. But now in fear of God we shall declare the truth before you:
| 46:19 Ապա հրամայեաց հարցանել զԶաքարիաս հայրապետն Երուսաղէմի եւ զիմաստասէրն, որ յԱղեքսանդրացւոց քաղաքէն, զի զարդարն ասասցեն երդմամբ: Եւ նոցա պատասխանի տուեալ ասեն. « Եթէ ոչ էաք մեք խոտորնակս գնացեալ առ Աստուծոյ՝ եւ ոչ նա բարկութեամբ խոտորնակս գնացեալ էր առ մեզ. բայց արդ՝ երկուցեալ յԱստուծոյ՝ առաջի ձեր զճշմարիտն ասեմք:
|
46:20 The true faith is that which they declared in Nicaea in the time of the blessed Constantine. In agreement with that were (the councils) of Constantinople and Ephesus. In conformity with these is the true faith of the Armenians. But what was declared at Chalcedon is not in agreement with them, as Your Benevolence has learned. ’:
| 46:20 Հաւատ ճշմարիտ այն է՝ զոր ի Նիկիայն ասացին առ երանելւոյն Կոստանդիանոսիւ: Եւ նմին միաբան Կոստանդնուպաւլսին եւ Եփեսոսին. եւ նոցին միաբան Հայոց հաւատն ճշմարտութեամբ: Իսկ Քաղկեդոնի ասացեալն ոչ է միաբան նոցին, որպէս ձեր բարերարութիւնդ ծանեաւ:
|
46:21 The king commanded a search to be made in the treasury. They found the true faith of Nicaea written down, which had been sealed with the ring of king Kawat and his son Khosrov, and they realized the conformity with it of the faith of Armenia. In this regard king Khosrov ordered: ’All Christians who are under my authority should hold the faith of Armenia. ’:
| 46:21 Եւ հրաման տուեալ թագաւորն խնդիր առնել ի գանձու տեղւոյն, եւ գտին գրեալ զՆիկիայն հաւատս ճշմարիտս, եւ ի վերայ հասեալ ըստ միաբանութեան հաւատոյ աշխարհիս Հայոց, որ էր կնքեալ մատանեաւ Կաւատայ արքայի եւ որդւոյ նորա Խոսրովու: Յորոյ վերայ հրաման ետ արքայ Խոսրով, եթէ ամենայն քրիստոնեայք, որ ընդ իմով իշխանութեամբս են՝ հաւատ զՀայոցն կալցին:
|
46:22 Those who conformed to the faith of Armenia in the regions of Asorestan were Kamyishov the metropolitan and ten other bishops, and the pious queen Shirin, and the valiant Smbat, and the great chief-doctor. Then king Khosrov ordered a copy of the orthodox faith to be sealed with his own ring and deposited in the royal treasury:
| 46:22 Եւ որք միաբանին ընդ Հայոց հաւատոյն ի կողմանս Ասորեստանեայց, Կամյիշով մետրապաւլիտ, եւ այլք տասն եպիսկոպոս. եւ աստուածասէր թագուհին Շիրին, եւ քաջն Սմբատ. եւ բժշկապետն մեծ: Իսկ զպատճէն ուղիղ խոստովանութեանն արքայ Խոսրով հրամայեաց կնքել իւրով մատանեաւն եւ տալ ի գանձս արքունի:
|
46:23 So now, ’because God has delivered us from servitude to the empire of darkness’, and made us worthy of the rule of your heavenly city, how much the more is it right for us to enjoy that peace regarding which we must request from Christ God for your pious and God-loving rule that it remain unmoved forever, like the days of heaven upon earth with great victory, ruling over the whole universe, sea and land. Although you are in the body from the human race, yet you hold the place of the divine throne:
| 46:23 Իսկ արդ՝ զի եհան զմեզ Աստուած ի ծառայութենէ խաւարային իշխանութեանն եւ արժանի արար երկնաքաղաքացի թագաւորութեանդ, որչափ եւս առաւել քան զառաւել արժան է մեզ վայելել ի խաղաղութեան, որ եւ պարտիմք խնդրել ի Քրիստոսէ Աստուծոյ վասն բարեպաշտ եւ աստուածասէր թագաւորութեանդ՝ անշարժ մնալ մինչեւ յաւիտեանն, իբրեւ զաւուրս երկնից ի վերայ երկրի հանդերձ յաղթութեամբդ բազմաւ, տիրելով ամենայն տիեզերաց, ծովու եւ ցամաքի, որ թէպէտ եւ մարմնով էք ի մարդկային յազգէ, այլ ունիք զտեղիք աստուածային աթոռոյն:
|
46:24 And the light of the glory of your God-loving rule has suffused everything below - you who are crowned from heaven, you the boast of all Christians by the power of the divine sign of the Cross, you who resemble the pious servant of God, the divinely gracious, the valiant and victorious, the blessed saviour Heraclius, your grandfather, who rescued from the cruel executioner the whole world - which may Christ God now bless through Your Piety:
| 46:24 եւ լոյս փառաց աստուածասէր թագաւորութեանդ լցեալ ունի զառ ի ներքոյս ամենայն, պսակեալդ յերկնուստ, պարծանքդ ամենայն քրիստոնէից զաւրութեամբ աստուածային խաչին նշանաւն, նմանեալդ աստուածասէր, աստուածապաշտ, աստուածաշնորհ, քաջ եւ յաղթող փրկութենագործ երջանիկն Երակլի հաւուն քոյ, որ փրկեացն զամենայն երկիր ի դառն դահճէն: Եւ այժմ զնոյն շնորհեսցէ Քրիստոս Աստուած ի ձեռն բարեպաշտութեան քոյ:
|
46:25 As for the investigation which you ordered to be made concerning the unity of the faith, and the statement of profession of piety which you sent to us your unworthy servants, when we saw it we offered obeisance and with great joy glorified Christ and blessed his beneficence. Now in the following fashion we have learned the truth of the faith. The evangelist John says: ’In the beginning was the Word, and the word was with God, and the Word was God. ’:
| 46:25 Եւ որ վասն միաբանութեան հաւատոյ խնդիր հրամայեալ էր առնել, եւ զգիր բարեպաշտութեան խոստովանութեան արձակեալ էր առ մեզ անարժան ծառայսս, զոր իբրեւ տեսաք՝ երկրպագութիւն մատուցաք, եւ մեծաւ խնդութեամբ փառաւորեցաք զՔրիստոս, եւ աւրհնեցաք զբարերարութիւնն: Եւ արդ՝ այսպէս ուսաք զհաւատոցն ճշմարտութիւն: Յովհաննէս աւետարանիչն ասէ. « Ի սկզբանէ էր Բանն, եւ Բանն էր առ Աստուած, եւ Աստուած էր Բանն:
|
46:26 And the same again in his catholic (epistle) says: ’Who was from the beginning, of whom we have heard, to whom we were indeed eyewitnesses, on whom we looked; and our hands touched the word of life. ’ ’Behold the word became flesh. ’ ’And the life was revealed; and we saw and bear witness and describe for you the eternal life which was with the Father and appeared to us. ’:
| 46:26 Եւ նոյն դարձեալ ի Կաթուղիկէին իւրում ասէ. « Որ էրն ի սկզբանէ, զորմէ լուաքն, որում ականատես իսկ եղաք, ընդ որ հայեցաք, եւ ձեռք մեր շաւշափեցին ի վերայ Բանին կենաց: Ահա մարմին եղեւ բան. եւ կեանքն յայտնեցան, եւ տեսաք եւ վկայեմք եւ պատմեմք ձեզ զյաւիտենական կենացն՝ որ էր առ Հաւր, եւ երեւեցաւ մեզ:
|
46:27 The same John says in his gospel: ’No one has seen God. ’ And Paul says: ’Whom none of mankind has seen, nor is able to see. ’ Why then does he say: ’We were indeed eye-witnesses’, and: ’On whom we looked; and our hands touched the word of life’, and: ’Who was with the Father and appeared to us’? This is very awesome, as indeed it must be with regard to the divinity; yet this is very humble and benevolent with regard to human nature:
| 46:27 Եւ նոյն Յովհաննէս ասէ յաւետարանին թէ « ԶԱստուած ուրուք չիք տեսեալ»: Եւ Պաւղոս ասէ. « Զոր ոչ ոք ետես ի մարդկանէ, եւ ոչ տեսանել կարող է»: Իսկ զիարդ ասէ, եթէ « Ակնատես իսկ եղաք», եւ եթէ՝ « Ընդ որ հայեցաք եւ ձեռք մեր շաւշափեցին ի վերայ Բանին կենաց», եւ եթէ՝ « Որ էրն առ Հաւր, եւ երեւեցաւ մեզ»: Այն կարի ահագին, որպէս պարտ իսկ է՝ ըստ աստուածութեանն. եւ այս կարի խոնարհագոյն եւ մարդասիրաբար՝ ըստ մարդկային բնութեանս:
|
46:28 Now it is clear that he is describing the incarnation of God, as the saying of the Lord declares: ’Who has seen me has seen the Father’. ’Me’, he said, as one, and not ’us’, as two. There he only speaks about the divinity: ’Who alone possesses immortality, dwelling in awesome and unapproachable light’. Whereas here (he speaks) about the humanity and the divinity, because the invisible did not appear, but in the visible we saw the invisible; since in the visible (was) the divine paternal nature and the human maternal nature:
| 46:28 Բայց յայտ իսկ է. զի զմարմնանալն Աստուծոյ պատմէ, որպէս տէրունականն պատմէ բան, եթէ « Որ ետես զիս՝ ետես զՀայր»: « Զիս» ասաց. որպէս զմի, եւ ոչ « զմեզ», որպէս զերկուս: Անդ զաստուածութենէն միայն ասէ « Որ միայն ունի զանմահութիւն բնակեալ ի լոյս ահեղ եւ անմատոյց», իսկ աստ՝ զմարդկութենէն եւ զաստուածութենէն, զի անտեսանելին ոչ երեւէր, այլ ի տեսանելումն տեսանէին զանտեսանելին. զի ի տեսանելումն՝ հայրենի բնութիւնն աստուածային եւ մայրենի բնութիւնն մարդկային:
|
46:29 For the paternal nature was united to the human nature in an immutable union. One form was begotten, God and man, like a lamp. (Paul) of Tarsus declares: ’There is one God, and one mediator between God and mankind. ’ ’Now there is no mediator of a single person’, because the unity is from the two - as by the union of Abraham and Sarah Isaac was born. So too Christ was born from the holy Spirit and Mary, one nature by a distinct and unconfused union, ineffable according to God from the Father, and because her virginity was not lost:
| 46:29 Զի հայրենի բնութիւնն ի մարդկային բնութիւնն միացաւ անփոփոխելի միութեամբ: Եւ ծնաւ մի տեսակ - Աստուած եւ մարդ, որպէս ճրագն: Տարսոնացին պատմէ. « Մի է, ասէ, Աստուած, եւ մի միջնորդ Աստուծոյ եւ մարդկան»: Իսկ միջնորդն միոյ ուրուք ոչ է. զի յերկոցունցն զմիութիւնն. որպէս յԱբրահամէ եւ ի Սառայէ Իսահակ ծնեալ միաբանութեամբ: Այսպէս եւ Քրիստոս ի Հոգւոյն Սրբոյ եւ ի Մարիամայ ծնեալ մի բնութիւն, անզանգ եւ անշփոթ միութեամբ, անճառ ըստ Աստուծոյ ի Հաւրէ, եւ զի ոչ լուծաւ կուսութիւնն:
|
46:30 So the Lord Jesus Christ is one, God and man. The life hung on the cross before (people’s) eyes according to the prophetic declaration: ’By whose wounds we were all healed’. In this fashion too the blessed John declares the union in his catholic (epistle), saying: ’It is he who came with fire and Spirit and blood, Jesus Christ. Not only with water, but with blood and water. And it is the Spirit which bears witness, because the Spirit is truth:
| 46:30 Արդ՝ մի է Տէր Յիսուս Քրիստոս, Աստուած եւ մարդ. կեանք կախեալ զփայտէ առաջի աչաց ըստ նախամարգարէին ձայնի. « Որոյ վիրաւքն բժշկեցաք ամենեքեան»: Այսպէս եւ երանելին Յովհաննէս զմիաւորութիւն պատմէ ի Կաթուղիկէին իւրում ասելով. « Սա է, որ եկն ջրով եւ Հոգւով եւ արեամբն Յիսուս Քրիստոս. ոչ ջրով միայն, այլ արեամբ եւ ջրով. եւ Հոգին է որ վկայէ, զի Հոգին իսկ է ճշմարտութիւն:
|
46:31 These are the three which testify: Spirit and water and blood. And the three are one. (Even if) we were to have any testimony of mankind, surely the witness of God is greater which he testified concerning his Son. ’ ’He is my beloved Son in whom I am pleased. Heed him. ’ He did not divide (the Son) into two natures and two persons and two minds. But by saying ’he’ and ’him’ he made the unity clear:
| 46:31 Սոքա երեքին են, որ վկայեն. Հոգին եւ ջուրն եւ արիւնն. եւ երեքինն մի են: Եթէ զմարդկան ինչ զվկայութիւն ունիցիմք՝ ապաքէն Աստուծոյ վկայութիւն մեծ է, զոր վկայեաց ի վերայ Որդւոյ իւրոյ, եթէ « Դա է Որդի իմ սիրելի ընդ որ հաճեցայ. դմա լուարուք»: Եւ ոչ բաժանեաց յերկուս բնութիւնս եւ յերկուս անձինս եւ յերկուս միտս. այլ « դայն» եւ « դմայն» ասելով՝ զմիութիւնն յայտ արարեալ:
|
46:32 Just as the same evangelist demonstrates by saying: ’The Spirit and the water and the blood, and the three are one. ’ And elsewhere he says: ’The blood of Jesus his Son purifies us from all sin. ’ Behold, Jesus Christ is Son of God and of man, and the two together (are) one nature:
| 46:32 Որպէս եւ սոյն իսկ աւետարանիչն յայտնէ ասելովն, եթէ « Հոգին եւ ջուրն եւ արիւնն, եւ երեքինն մի են»: Եւ ի միւսումն վայրի ասէ. « Եւ արիւնն Յիսուսի Որդւոյ նորա սրբէ զմեզ յամենայն մեղաց»: Ահա Որդի Աստուծոյ է Յիսուս Քրիստոս եւ անմարդոյ. եւ երկոքինն ի միասին մի բնութիւն:
|
46:33 Now, that the Godhead is incorporeal and immortal is clear to all. But this is more filled with wonder and beneficence, a marvel and sign of great love for men - that the incorporeal was made incarnate, and the invisible was seen, the untouchable was touched, the timeless had a beginning, the Son of God became a son of man and joined his humanity to the grandeur of his divinity:
| 46:33 Արդ՝ զի անմարմին եւ անմահ է աստուածութիւնն՝ ամենեցուն յայտ է. բայց այն առաւել զարմացմամբ եւ բարերարութեամբ լի, սքանչելիք եւ յոյժ մարդասիրութեան նշանակ: Զի անմարմինն մարմնանայր, եւ անտեսանելին տեսանիւր, անշաւշափելին շաւշափիւր, անժամանակն սկսանիւր, Որդին Աստուծոյ որդի մարդոյ լինէր, եւ զմարդկութիւն իւր խառնէր ի թիւ աստուածութեանն իւրում:
|
46:34 Now the apostle of God mentioned his humbling himself ’as far as to death and the death of the Cross’. ’While we were enemies, we were reconciled with God through the death of his Son’. Again he says: ’Who did not spare his own Son, but for the sake of us all handed him over’. And again: ’If they had known, they would certainly not have crucified the lord of glory. ’ Furthermore: ’God sent his Son in the likeness of a body of sin for the sake of sin; and he condemned sin in the body. ’:
| 46:34 Արդ՝ զխոնարհելն մահու չափ եւ մահու խաչի՝ առաքեալն Աստուծոյ ասէ, եթէ « Մինչ թշնամիքն էաք, հաշտեցաք ընդ Աստուծոյ մահուամբ Որդւոյ նորա»: Եւ դարձեալ ասէ. « Որ յիւր Որդին ոչ խնայեաց, այլ վասն մեր ամենեցուն մատնեաց զնա»: Եւ դարձեալ՝ « Եթէ էր ծանուցեալ՝ ոչ արդեաւք զՏէրն փառաց ի խաչ հանէին»: Եւ դարձեալ՝ եթէ « Աստուած զՈրդին իւր առաքեաց ի նմանութիւն մարմնոյ մեղաց՝ եւ վասն մեղաց. եւ դատապարտեաց զմեղս ի մարմնի անդ:
|
46:35 What is this ’he condemned’? It means that ’he restrained the one who had the power of death, that is, Satan’. What then would the Lord say to the labourers of the vineyard? ’When the time of harvest had approached, he sent his servants to the labourers to receive his produce. But the labourers seized his servants; some they tortured, some they stoned, and some they slew. Then he sent his own son, saying: Perhaps they will be put to shame by my son:
| 46:35 Զինչ իցէ « դատապարտեացն». այն է, զի խափանեաց զայն որ զիշխանութիւն մահուն ունէր, այսինքն զսատանայ: Իսկ զինչ եւ առ մշակս այգւոյն ասիցէ Տէրն, եթէ « Իբրեւ մերձեցաւ ժամանակ պտղոյն՝ առաքեաց զծառայս իւր առ մշակս առնուլ զպտուղ նորա. եւ կալեալ մշակացն զծառայս նորա՝ զոմանս տանջեցին, զոմանս քարկոծեցին, զոմանս սպանին. յետոյ առաքեաց զորդի իւր՝ ասէ. թերեւս ամաչեսցեն յորդւոյ աստի իմմէ:
|
46:36 But the labourers, when they saw the son, note: “This is the heir; come, let us kill him, and the inheritance will be ours.” And casting him out of the vineyard, they killed him. ’ Not only is the Son of God the word, (he is) both the word and the flesh, and the flesh of the word together. For although the flesh is man, yet it is also God. So those who from the beginning were eye-witnesses and servants of the word, taught their disciples clearly:
| 46:36 Իսկ մշակքն իբրեւ տեսին զորդին՝ ասեն. սա է ժառանգն, եկայք սպանցուք զսա, եւ մեր եղիցի ժառանգութիւնն: Եւ հանել զնա արտաքոյ այգւոյն սպանին»: Արդ՝ ոչ միայն բանն է Որդի Աստուծոյ, այլ եւ բանն մարմինն. եւ մարմին բանին ի միասին. զի թէպէտ եւ մարդ է մարմինն, այլ եւ Աստուած է: Արդ՝ որք ի սկզբանէ ականատեսք եւ սպասաւորք եղեն Բանին՝ աշակերտաց իւրոց յայտնապէս ուսուցին:
|
46:37 And they in turn transmitted the same to their disciples, and furthermore confirmed that same tradition in writing. Many of the apostles received ordination to the episcopate: like Justin, Enanklitos, and Clement in Rome; Ananias in Alexandria; Simon Cleophas in Jerusalem; Dionysius the Areopagite in Athens; and the other Dionysius in Corinth; and the other Timothy in Ephesus; and Titus in Crete; and Polycarp in Smyrna of Asia; and Euodia, that is Peter, in Antioch; and Irenaeus of Gaul, disciple of Polycarp, in the church of Lyons:
| 46:37 Եւ նոքա դարձեալ իւրեանց աշակերտաց զնոյն աւանդեցին, եւ դարձեալ զնոյն աւանդութիւն գրով հաստատեցին: Եւ բազումք յառաքելոցն ընկալան զձեռնադրութիւն եպիսկոպոսութեան, որպէս զՅուստիանոս եւ զԵնանկլիտոս եւ զԿղեմենտոս ի Հռոմ, եւ զԱնանիաս յԱղեքսանդրիա, եւ զՇմաւոն Կղէովպեանց յԵրուսաղէմ, զԴիոնէսիոս Արիսպագացի յԱթէնս եւ զմիւս Դիոնէսիոս ի Կորնթոս, եւ զմիւս Տիմոթէոս յԵփեսոս եւ զՏիտոս ի Կրետէս, եւ զՊաւղիկարպոս ի Զմիւռնիա Ասիացւոց, եւ զԵւոդիա, որ է Պետրոս՝ յԱնտիոք, եւ Երենիոս Գալիլեացի աշակերտ Պաւղիկարպոսի յեկեղեցւոջն Լաւոդիկեցւոց:
|
46:38 Plus a further numberless multitude of wonderful bishops and priests and inspired orators, philosophers, and admirable clergy of the church, who sealed in writing the true faith of the church in their respective churches with the apostolic exposition:
| 46:38 Եւ այլ եւս անթիւ բազմութիւն սքանչելի եպիսկոպոսաց եւ քահանայից եւ հոգեկիր ճարտասանից, փիլիսոփայից եւ սքանչելի մանկանց եկեղեցւոյ, որք զճշմարիտ հաւատս եկեղեցւոյ ըստ առաքելական ձայնին գրով դրոշմեցին յիւրաքանչիւր եկեղեցիս:
|
46:39 It is clear from the Nicaean council that they were all fully disciples, who had received (the faith) from the apostles and confirmed the same at Nicaea. For they said concerning the Son: ’The same nature of the Father, through whom everything was created in heaven and on earth; who for our sake and for our salvation was made man. ’ So too St. Gregory learned from his predecessors and taught to us: ’Who believed in the body, to them he made known his divinity; and those who stumbled because of the flesh denied the nature:
| 46:39 Յայտնի ի Նիկիական ժողովոյն է, զի եւ նոքա լիով էին ամենեքին աշակերտք, որք յառաքելոցն ընկալան, եւ ի Նիկիայ զնոյն հաստատեցին: Քանզի ասացին զՈրդւոյ, եթէ « Նոյն բնութիւն Հաւր, որով ամենայն ինչ եղեւ յերկինս եւ ի վերայ երկրի. որ յաղագս մեր մարդացաւ եւ յաղագս մերոյ փրկութեան»: Այսպէս եւ սուրբն Գրիգոր յառաջնոցն ուսեալ՝ մեզ վարդապետեաց, եթէ « Որ ի մարմինն հաւատացին՝ ծանոյց նոցա զաստուածութիւնն իւր. եւ որք ի մարմնոյն գթեցին՝ ուրացան զբնութիւն նորա:
|
46:40 For he was incarnate in one nature, and he joined and united this humanity with his own divinity, the immortal with the mortal, so that he might link all men indissolubly to his immortal divinity. ’:
| 46:40 Քանզի մարմնացաւ ի մի բնութիւն, եւ խառնեաց միացոյց զմարդկութիւնս ընդ իւրում աստուածութեանն, զանմահն ընդ մեռելոտւոյս, զի զամենայն մարդիկ անքակ արասցէ յանմահ աստուածութենէ իւրմէ:
|
46:41 So we hold our faith, not as being defined by very recent people, but as we have received it from the holy apostles through our patriarch St Gregory, who instructed king Trdat and the princes of Armenia almost [30] years before Constantine. Likewise, St. Łewond, the great archbishop of Caesarea, where St Grigorios was raised and educated, who indeed ordained him to the priesthood - he too confirmed the same tradition:
| 46:41 Արդ ունիմք մեք հաւատս ոչ ի նորագունից սահմանեալ, այլ որպէս ընկալաք մեք ի սուրբ առաքելոցն ի ձեռն հայրապետին մերոյ սրբոյն Գրիգորի, վարդապետելով զՏրդատ արքայ եւ զիշխանսն Հայոց աշխարհին, գոգցես եթէ [Լ] ամաւք յառաջ քան զԿոստանդիանոս: Նաեւ սուրբն Ղեւոնդ մեծ արքեպիսկոպոսն Կեսարու, ուր սնեալ եւ ուսեալ էր սուրբ Գրիգորիոս, որ եւ ձեռնադրեացն իսկ զնա ի քահանայապետութիւն, եւ նա զնոյն հաստատեաց զաւանդութիւն:
|
46:42 A second time (the faith was confirmed, when) the holy and true fathers assembled at Nicaea at the command of the God-loving king Constantine; and they removed all the raving of the impious sect and sowed the true faith throughout the whole world. Present there was St. Ṙstakēs, son of St Gregory, who received the precepts of the faith from the holy council and the great king Constantine, which he brought and presented to the Christ-loving king Trdat and the holy patriarch Gregory, together with the precepts of the blessed Constantine:
| 46:42 Երկրորդ անգամ դարձեալ ի Նիկիայն ժողովեցան սուրբ եւ ճշմարիտ հարքն հրամանաւ աստուածասէր թագաւորին Կոստանդիանոսի, եւ ի բաց բարձին զամբարիշտ աղանդոյն մոլեգնութիւնն, եւ սերմանեցին հաւատս ճշմարիտս ընդ ամենայն տիեզերս: Ուստի եւ մերն հանդիպեալ անդ սուրբն Ռստակէս որդի սրբոյ Գրիգորի, որ ընկալաւ զհրամանս հաւատոյ ի սուրբ ժողովոյն եւ ի մեծ թագաւորէն Կոստանդիանոսէ, բերեալ մատոյց առաջի քրիստոսասէր թագաւորին Տրդատայ եւ սուրբ քահանայապետին Գրիգորի հանդերձ հրամանաւք երջանիկն Կոստանդիանոսի:
|
46:43 On this we stand firm, and we reckon the same sufficient for the teaching of the right faith according to the saying: ’Do not change the boundaries of the faith which your fathers established. ’:
| 46:43 Եւ ի վերայ այնորիկ հաստատեալ կամք, եւ բաւական համարիմք զնոյնս ի վարդապետութիւն ուղիղ հաւատոյս ըստ ասացելումն. « Մի փոփոխեր զսահմանս հաւատոյ՝ զոր հաստատեցին հարքն քոյ:
|
46:44 Again, a third time (the faith was confirmed) when king Trdat made ready and took with him the holy bishop Grigorios, and his son bishop Ṙstakēs, and on the military side the four most senior-ranking of his palace, and with [70,000] men, elite leaders from all his provinces, went to Rome to see Constantine. When they saw each other, he presented St. Gregory to Constantine; and he prostrated himself at the feet of St. Gregory in order to be blessed by him:
| 46:44 Եւ դարձեալ երրորդ անգամ յորժամ հանդերձեցաւ թագաւորն Տրդատ, եւ առ ընդ իւր զսուրբ եպիսկոպոսն Գրիգորիոս եւ զնորին որդին զՌստակէս եպիսկոպոս, եւ ի զինուորական կողմանէն զչորեսին գահերէցս իւրոյ տաճարին, եւ հանդերձ [Հ] հազար արանց ընտրելոց գլխաւորաց յամենայն սահմանացն իւրոց՝ գնաց ի Հռոմ տեսանել զԿոստանդիանոս: Որ իբրեւ տեսին զմիմեանս՝ առաջի կալաւ Կոստանդիանոսի զսուրբն Գրիգորիոս. եւ նա խոնարհեալ յոտս սրբոյն Գրիգորի, զի աւրհնեսցի ի նմանէ:
|
46:45 Then they accepted as intermediary the faith in the Lord Jesus Christ. And with an oath the two kings joined together, keeping a sure mutual peace forever between their two royal persons. They confirmed once more for us the truth of the faith which the holy spirit had founded in us:
| 46:45 Յայնժամ միջնորդ կալան զհաւատսն՝ որ ի Տէր Յիսուս Քրիստոս, եւ երդմամբ միաւորեցան երկոքին թագաւորքն, անշուշտ ունելով զխաղաղութիւն ընդ միմեանս մինչեւ յաւիտեան ի մէջ թագաւորացն երկոցունց: Եւ եւս հաստատեցին առ մեզ զհաւատոցն ճշմարտութիւնն, զոր հիմնադրեաց մեզ Սուրբ Հոգին:
|
46:46 We do not recognize other councils held elsewhere. And we consider as follows: that your God-loving palace holds the foundation of your faith from the blessed Constantine and the council of Nicaea. Let everyone who accepts more than that - even if he be an angel from heaven - be anathema. So, all teachers of the church who excelled in philosophical skill and comprehended the divine vision, have received a true foundation from the holy apostles, (that is) from you, have spread the gospel throughout the whole world:
| 46:46 Զայլ ժողովս ուրեք լեալ մեք ոչ գիտեմք. եւ մեք այսպէս համարիմք, եթէ այդ աստուածասէր պալատանդ յերանելւոյն Կոստանդիանոսէ եւ ի ժողովոյն Նիկիոյ ունի զհաւատոցդ հիմնադրութիւն: Եւ ամենայն որ աւելի քան զայն ունի, թէ եւ յերկնից հրեշտակ իցէ՝ նզովեալ եղիցի: Արդ ամենայն վարդապետք եկեղեցւոյ, որք փիլիսոփայական արուեստիւ գերազանցեալք եւ աստուածային տեսութեանն հասու լեալ, ճշմարիտ հիմնադրութիւն ընկալեալ ի սուրբ առաքելոցն՝ այտի ի ձէնջ աւետարանեցին ընդ ամենայն տիեզերս:
|
46:47 Our holy and true Catholicos Gregory, raised and educated in Caesarea of Cappadocia, taught us this doctrine, in which we have remained immovable until now. In addition to him we have as teachers the holy fathers, speakers of the truth, who all professed Nicaea: Justin, Dionysius, Victor, bishops of Rome, and Dionysius of Alexandria, Peter the martyr, Theophilus, Athanasius, Cyril bishop of Alexandria, Basil bishop of Caesarea, Gregory Nazianzenus, Gregory of Neocaesarea the wonderworker, Gregory of Nyssa the brother of Basil, and numberless other pastors of orthodoxy in harmony with these, whose lives are well known:
| 46:47 Սուրբ եւ ճշմարիտ կաթուղիկոսն մեր Գրիգորիոս ի Կեսարիա Կապադովկացւոց սնեալ եւ ուսեալ վարդապետեաց մեզ, յոր հիմնացեալ անշարժ կամք մինչեւ ցայժմ, եւ ի վերայ նորին ունիմք վարդապետս զսուրբ հարսն ճշմարտապատումս, որ ամենեքեան զՆիկիայն խաւսեցան - Յուստիանոս, Դիոնէսիոս եւ Բեկտովր՝ Հռոմայ եպիսկոպոսք, եւ Դիոնէսիոս Աղեքսանդրացի, եւ Պետրոս վկայ, եւ Թէոփիլոս, եւ Աթանաս, եւ Կիւրեղ Աղեքսանդրացի եպիսկոպոս, եւ Բարսեղ Կեսարու եպիսկոպոս, եւ Գրիգոր Նազիանզու, եւ Գրիգորն Նէոկեսարու սքանչելագործ, եւ Գրիգոր Նիւսացի, եղբայր Բարսղի, եւ այլ անթիւ հովիւք ուղղափառութեան՝ համաբարբառք նոցին, որոց պատմութիւնքն յայտնի են:
|
46:48 Now because the enemies of piety have often attacked and ruined our land, just as they destroyed the population of our country, so too did they exterminate the testaments and vardapets of the church. Now our testaments and vardapets are no more. We are ignorant of books and literature. But in so far as there have remained in various places instructive histories, they teach us the truths of the faith in the same way - the light which was preached at Nicaea, to which Ṙstakēs stakes, son of St Gregory, promptly assented. And in the following way the declaration of the synodical council was proclaimed:
| 46:48 Արդ՝ զի թշնամիք աստուածպաշտութեանն բազում անգամ արշաւեալ կորուսին զերկիրս մեր. եւ որպէս զմարդիկ երկրիս կորուսին՝ եւ զկտակարանս եկեղեցւոյ եւ զվարդապետս նոյնպէս սպառեցին: Եւ արդ՝ կտակարանս եւ վարդապետս ոչ գոն. զգիրս եւ զդպրութիւն մեք ոչ գիտեմք. բայց որչափ ինչ մնացեալ են ի տեղիս տեղիս վարդապետական պատմութիւնք՝ ուսուցանեն մեզ այսպէս զհաւատոցն ճշմարտութիւնսն, որ ի Նիկիայն աւետարանեցաւ լոյս, յորս փութով հասանէր Ռստակէս, որդի սրբոյն Գրիգորի. եւ այսպէս քարոզեցաւ ձայն սիւնհոդոսական ժողովոյն Նիկիայ:
|
46:49 Symbol of the Nicene Creed:
| 46:49 ՀԱՆԳԱՆԱԿ ՆԻԿԻԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՈՅՆ:
|
46:50 ’We believe in one God, almighty Father, creator of heaven and earth, of things visible and invisible. And in one Lord Jesus Christ, Son of God, only-begotten born of God the Father, that is from the being of the Father. God from God, light from light, true God from true God, born and not created. The same nature of the Father, through whom everything visible and invisible was made in heaven and earth:
| 46:50 Հաւատամք ի մի Աստուած Հայր ամենակալ, յարարողն երկնի եւ երկրի, երեւելեաց եւ աներեւութից: Եւ ի մի Տէր Յիսուս Քրիստոս, Որդի Աստուծոյ, ծնեալ յԱստուծոյ Հաւրէ միածին, այս ինքն յէութենէ Հաւր: Աստուած յԱստուծոյ, լոյս ի լուսոյ. Աստուած ճշմարիտ յԱստուծոյ ճշմարտէ, ծնեալ եւ ոչ արարեալ: Նոյն բնութիւն Հաւր. որով ամենայն ինչ եղեւ յերկինս եւ յերկրի երեւելիք եւ աներեւոյթք:
|
46:51 Who for the sake of us men and for our salvation, descended, was incarnate, was made man, was born completely from the holy virgin Mary through the holy Spirit. He took soul and body and mind and everything which pertains to man, truly and not seemingly:
| 46:51 Որ յաղագս մեր մարդկան եւ վասն մերոյ փրկութեան իջեալ մարմնացաւ, մարդացաւ, ծնաւ կատարելապէս ի Մարիամայ սրբոյ կուսէն՝ Հոգւովն Սրբով: Որ եւ էառ հոգի, եւ մարմին, եւ միտք, եւ ամենայն որ ինչ է ի մարդ՝ ճշմարտապէս եւ ոչ կարծեաւք:
|
46:52 He was tormented, that is, crucified, was buried and rose on the third day. He ascended into heaven, with the same body he sat at the right hand of the Father. He will come with the same body and in the glory of the Father to judge the living and the dead, of whose kingdom there is no end. We believe also in the holy Spirit, uncreated and perfect, who spoke in the law and the prophets and the gospels, who descended to the Jordan, preached in the apostles, and dwelt in the saints:
| 46:52 Չարչարեալ, այսինքն խաչեալ, թաղեալ, եւ յերիր աւուր յարուցեալ, ելեալ ի յերկինս՝ նովին մարմնով նստաւ ընդ աջմէ Հաւր: Գալոց է նովին մարմնովն եւ փառաւք Հաւր դատել զկենդանիս եւ զմեռեալս, որոյ թագաւորութեանն ոչ գոյ վախճան: Հաւատամք եւ ի Սուրբ Հոգին յանեղ եւ ի կատարեալ, որ խաւսեցաւ յաւրէնս եւ ի մարգարէս եւ յաւետարանս, որ էջն ի Յորդանան, քարոզեաց յառաքեալսն, եւ բնակեցաւ ի սուրբս:
|
46:53 We also believe in one sole catholic church, in one baptism, in repentance and forgiveness of sins, in the resurrection of the dead, in the eternal judgment of souls and bodies, in the kingdom of heaven and in the life everlasting:
| 46:53 Հաւատամք եւ ի մի միայն ընդհանրական եկեղեցի, ի մի մկրտութիւն, յապաշխարութիւն եւ ի թողութիւն մեղաց, ի յարութիւն մեռելոց, ի դատաստանն յաւիտենից հոգւոց եւ մարմնոց, յարքայութիւնն երկնից եւ ի կեանսն յաւիտենականս:
|
46:54 As for those who say: there was once when the Son was not, or there was once when the holy Spirit was not, or that they were created from nothing, or say that the Son of God or the holy Spirit are from a different being or existence, or are mutable or changeable, such persons we anathematize, because the catholic apostolic church also anathematizes them:
| 46:54 Իսկ ոյք ասեն՝ էր երբեմն յորժամ ոչ էր Որդի, կամ էր երբեմն յորժամ ոչ էր Սուրբ Հոգի, կամ թէ յոչէից եղեն, կամ յայլմէ էութենէ կամ ի գոյութենէ ասեն լինել զՈրդի Աստուծոյ կամ զՍուրբ Հոգին, կամ փոփոխելի, կամ այլայլելի՝ զայնպիսիսն նզովեմք. զի եւ զնոսա նզովէ կաթուղիկէ առաքելական եկեղեցի:
|
46:55 So, let us glorify (the one) who is before eternity, worshipping the holy Trinity and the consubstantial divinity of Father and Son and holy Spirit, now and always and for ages of ages. Amen. ’:
| 46:55 Իսկ մեք փառաւորեսցուք՝ որ յառաջ քան զյաւիտեանս, երկիր պագանելով Սրբոյ Երրորդութեանն եւ միասնական Աստուածութեանն Հաւր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
|
46:56 Then they were summoned to Rome and met king Constantine; and they taught him the true faith, and by (their) testimony confirmed the foundation of the faith:
| 46:56 Եւ ապա կոչեցան ի Հռովմ, եւ յանդիման եղեն Կոստանդիանոսի արքայի, եւ ուսուցին նմա զհաւատս ճշմարիտս, եւ վկայութեամբ հաստատեցին զհիմնադրութիւն հաւատոյն:
|
46:57 In the thirteenth year of the giver of life and our Saviour Jesus Christ, Diocletian reigned with his three colleagues over the Roman empire. They stirred up persecution against the Christians and destroyed all the churches in their entire realm. In the [75th] year of his life Constantius died, and his son Constantine reigned in Gaul and Spain. He was a true Christian:
| 46:57 Յամի երեքտասաներորդի կենարարին եւ փրկչին մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի թագաւորէ Դիոկղետիանոս երեք ընկերաւքն թագաւորութեանն Հռովմայեցւոց: Եւ յարուցին հալածանս ի վերայ քրիստոնէից, եւ աւերեցին զամենայն եկեղեցիս յամենայն տէրութեան իւրեանց: Եւ յամի եւթանասուն եւ հինգերորդի կենացն մեռաւ Կոստանդէս, եւ թագաւորեաց Կոստանդիոս որդի իւր ի Գալլիա եւ ի Սպանիա. եւ էր քրիստոնեայ ճշմարիտ:
|
46:58 He confronted Maximianos and Maximintos his son, and Likianos and Markianos, and defeated and slew them. For he believed in one God lord of all, and in his son Jesus Christ; and he knew that he gave him the victory. He commanded the Christians to build churches and to clear the places where martyrs had been laid; and he treated the Christians with great honour:
| 46:58 Ետ ճակատ ընդ Մաքսիմիանոսի եւ ընդ Մաքսիմինտոսի որդւոյ նորա, եւ ընդ Լիկիանոսի եւ ընդ Մարկիանոսի, եւ յաղթեաց նոցա, եւ կոտորեաց զնոսա. քանզի հաւատաց ի մի Աստուած տէր ամենայնի եւ յՈրդի նորա Յիսուս Քրիստոս, եւ գիտաց, եթէ նա ետ նմա զյաղթութիւնն: Եւ հրաման ետ քրիստոնէիցն շինել զեկեղեցիս եւ ազատել զտեղիս՝ ուր եդեալ էին մարտիրոսք, եւ մեծաւ պատուով մեծարէր զքրիստոնեայսն:
|
46:59 He commanded all the bishops to gather at the city of Nicaea, so the bishops and many holy men convened. They were there for [15] days. Then he brought them into the palace. And while they were gathered together in a gilded portico, he came into their midst and confessed: ’I am a Christian and a servant of the Lord God omnipotent, and of Jesus Christ his beloved Son. ’ The bishops all conducted an investigation concerning the faith in the presence of king Constantine. They examined the scriptures, and wrote down the true faith, which was proclaimed to us at Nicaea:
| 46:59 Եւ հրաման ետ ամենայն եպիսկոպոսաց ժողովել ի Նիկիա քաղաք. եւ ժողովեցան եպիսկոպոսունք եւ սուրբք բազումք: Եւ եղեն անդ աւուրս [ԺԵ]. եւ ապա եմոյծ զնոսա ի պաղատն: Եւ մինչ ժողովեալ կային միահամուռ յոսկեաւծ պատշգամի միոջ՝ եմուտ եկաց ի մէջ նոցա, եւ խոստովան եղեւ, եթէ « Քրիստոնեայ եմ եւ ծառայ Տեառն Աստուծոյ ամենակալի, եւ Յիսուսի Քրիստոսի Որդւոյ նորա սիրելւոյ»: Եւ եղեւ խնդիր ամենայն եպիսկոպոսաց վասն հաւատոյ առաջի Կոստանդիանոսի արքայի. քննեցին զգիրս, եւ գրեցին հաւատս ճշմարիտս, որ ի Նիկիայն աւետարանեցաւ մեզ:
|
46:60 Now from the emperor Nero until the blessed Constantine, and from Constantine to king Marcian, all vardapets, principal leaders of the church, (beginning) from the excellent Theophilus the orator, of the learned cities of Egypt, Alexandria, Rome, Constantinople, Antioch, Caesarea, Athens, Cilicia, and altogether all the vardapets of the church... in the days of Marcian through the Tome of Leo Theodoret, head of the council of Chalcedon, which he established heretically:
| 46:60 Արդ՝ ի Ներովնէ կայսերէ մինչեւ յերջանիկն Կոստանդիանոս, եւ ի Կոստանդիանոսէ մինչեւ ի Մարկիանոս թագաւոր, ամենայն վարդապետաց գլխաւոր առաջնորդաց եկեղեցւոյ, ի քաջէն Թէոփիլէ ի մեծ ճարտարապետէն սկսեալ, արուեստաւոր քաղաքացն Եգիպտացւոց եւ Աղեքսանդրացւոց եւ Հռոմայեցւոց եւ Կոստանդնուպաւլսեցւոց եւ Անտիոքացւոց եւ Կեսարացւոց եւ Աթենացւոց եւ Կիւղիկեցւոց եւ միանգամայն ընդհանուր ամենայն վարդապետաց եկեղեցւոյ.... յաւուրս Մարկիանոսի ի ձեռն տումարին Լեւոնի Թէոդորիտոս գլուխ Քաղկեդոնի ժողովոյն, զոր նայն հաստատեաց չարափառութեամբ:
|
46:61 But let us not boast ’save in the cross of our Lord Jesus Christ’. Like-wise David glories in the Cross of his son, and did not reckon it a dishonour for the deity. But once he called the Lord ’chariot of God’, and once ’Mount Sinai’, and once ’height of heaven’:
| 46:61 Եւ մեզ մի լիցի պարծել բայց միայն ի խաչն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի: Նաեւ Դաւիթ իսկ պարծի ի խաչ Որդւոյ իւրոյ, եւ ոչ անարգանս համարեցաւ աստուածութեանն. այլ երբեմն կառք Աստուծոյ ասաց Տէր, եւ երբեմն լեառն Սինեայ, եւ երբեմն բարձրութիւն երկնից:
|
46:62 For he says: ’The myriad chariots of God, thousands of drivers, and the Lord among them in holy Sinai. He ascended to the heights and took captivity captive. ’
Furthermore, (he said) ’myriad chariots of God, thousands of drivers, and the Lord among them’, because myriad-fold is the power and glory of the Cross of Christ, which held raised up the creator of heaven and earth:
| 46:62 Քանզի ասէ. « Կառք Աստուծոյ բիւրապատիկք, հազարք ուղղիչք, եւ Տէր ի նոսա ի Սինէ սրբութեան: Ել ի բարձունս եւ գերեաց զգերութիւն», եւ զայլն եւս: « Կառք Աստուծոյ բիւրապատիկք, հազար ուղղիչք, եւ Տէր ի նոսա», զի բիւրապատիկ է զաւրութիւն եւ փառք խաչին Քրիստոսի, որ բարձեալ ի վեր ունէր զԱրարիչն երկնի եւ երկրի:
|
46:63 And thousands of Jews erected it. ’And the Lord among them in holy Sinai’. Amongst whom then is ’among them’? Clearly, in the heights to which the Son of God ascended, to the myriad-fold power and glory of the Cross, whereby he released captivity. Therefore, we are not ashamed to say to the Son of God: ’Holy God, holy and powerful, holy and immortal, who was crucified for us, have mercy upon us. ’:
| 46:63 Եւ հազարքն ի Հրէից կանգնեցին զնա: « Եւ Տէր ի նոսա ի Սինէ սրբութեան»: Յոյս արդեաւք « ի նոսա». յայտ է, եթէ ի բարձունսն, յորս ել Որդին Աստուծոյ, ի բիւրապատիկ զաւրութիւն եւ փառս խաչին. ուստի եւ զգերութիւնն թափեաց. եւ վասն այնորիկ մեք ոչ ամաչեմք ասել ցորդին Աստուծոյ. « Սուրբ Աստուած, սուրբ եւ հզաւր, սուրբ եւ անմահ, որ խաչեցար վասն մեր, ողորմեա մեզ:
|
46:64 As for the Lord’s sacrament which we distribute with great discretion, it is as follows. We do not have authority to serve what is pure to the impure. For we have universal canons for rites and sacraments for men and women, that those who have married as virgins may freely participate in the Lord’s body according to the saying: ’Marriage is altogether honourable, and beds are pure. ’:
| 46:64 Իսկ վասն տէրունեան խորհրդեանն, զոր մեծաւ զգուշութեամբ բաշխեմք՝ այսպիսի ինչ է. վասն զի ոչ ունիմք իշխանութիւն զսուրբն յանսուրբսն մատակարարել: Վասն զի ունիմք մեք կանոնս համաշխարհականս վասն կարգաց եւ աւրինաց, արանց եւ կանանց. զի որք կուսութեամբ զուգին՝ համարձակութեամբ վայելեն ի տէրունական մարմնոյն, ըստ այնմ, թէ « Պատուական է ամուսնութիւն ամենեւիմբք, եւ սուրբ են անկողինք:
|
46:65 But as for those (married) a second time, even if one is a virgin and the other (married) for the second time, the (canon) enjoins both to repent together for three years, and then to participate in the sacrament. But the church does not accept those (married) for the third or fourth time; nor are they allowed to mention communion, according to the saying: ’Who eats and drinks unworthily, eats and drinks judgment for himself, because he does not discern the Lord’s body. ’:
| 46:65 Իսկ երկրորդեանքն, եւ եթէ մին կոյս իցէ, եւ միւսն երկրորդական՝ հրամայէ ապաշխարել երկոցունցն ի միասին զերեամ մի, եւ ապա հաւասարել աւրինաց: Իսկ զերրորդեանսն եւ զչորրորդեանսն ոչ ընդունի եկեղեցի, եւ ոչ իսկ իշխեն տալ զանուն հաղորդութեանն. ըստ այնմ թէ « Որ ուտէ եւ ըմպէ անարժանութեամբ՝ դատաստան անձին իւրում ուտէ եւ ըմպէ. զի ոչ խտրէ զմարմինն Տեառն:
|
46:66 And the divine voice proclaims: ’Not to give the holy to dogs’. Likewise, on the stone tables, with his own hand he wrote one of the ten commandments: ’Do not commit adultery. ’:
| 46:66 Եւ աստուածայինն բողոքէ ձայն՝ « Մի տալ զսրբութիւն շանց»: Նաեւ ի տախտակսն քարեղէնս զմի ի տասն պատգամացն [զ«մի շնար»ն] իւրով մատամբն գրեաց:
|
46:67 Now we see that among the old and early philosophers fornication was considered very impure and loathsome. For Solon the Athenian laid down laws for the Athenians: to refrain from fornication, and not to accept a bastard as heir. Lycurgus the Lacedaemonian laid down laws for the Lacedaemonians: to refrain from fornication, and not to bury a bastard:
| 46:67 Այլ տեսանեմք, զի եւ կարի իսկ ի հինսն եւ յառաջին փիլիսոփայսն պիղծ եւ գարշելի համարեալ էր պոռնկութիւնն: Զի Սողոնի Աթենացւոյ աւրէնս եդեալ աթենացւոցն՝ ի բաց կալ ի պոռնկութենէ եւ ոչ ընդունել զպոռնկորդին ի ժառանգութիւն: Ղիկուրգոս Ղակեդովմայեցի աւրէնս եդ ղակեդովմացւոց՝ ի բաց կալ ի պոռնկութենէ, եւ ոչ թաղել իսկ զպոռնկորդին:
|
46:68 Someone asked Theano, a female disciple of Pythagoras, after how many days from approaching a woman it was allowed to enter the palace. She note: ’From one’s own (wife) on the same day; from another’s, never. ’:
| 46:68 ԶԹէանով ոմն զկին մարդ զաշակերտ Պիւթագորայ հարցեալ եղեւ, թէ յետ քանի աւուր մերձաւորութեանն ի կին մարդ արժան է յարքունիս մտանել: Եւ նա ասէ. « յիւրմէն նոյն աւրին. յաւտարէն եւ ոչ բնաւ:
|
46:69 So, if the former embraced temperance in this way, how much the more is it right for us to carry out the apostle’s saying with reverence: ’Flee from fornication. ’ For although ’no one is just, not even one’ - yet it would not be right through arrogance to insult the divine body:
| 46:69 Իսկ եթէ նոցա այնպէս զողջախոհութիւնն համբուրեալ, որչափ եւս առաւել երկիւղիւ արժան իցէ եւ մեզ զառաքելականն կատարել զձայն, եթէ « Փախերուք ի պոռնկութենէ». զի թէպէտ եւ ոչ ոք է արդար եւ ոչ մի, այլ ոչ եթէ պարտ իցէ ի ձեռն յանդգնութեան զաստուածային զմարմինն թշնամանել:
|
46:70 How could the impure mouth approach, or how would trembling not seize the one who tastes, if approaching the living fire fearlessly? Which not even the seraph dared to approach with his hands, but with tongs; nor was the prophet worthy to taste it. But only by bringing it close to his lips did he receive the pure object:
| 46:70 Զի պիղծն մերձեսցի բերան, կամ զիարդ դողումն ոչ կալցի զճաշակողն՝ ի հուրն կենդանի աներկիւղաբար մերձենալ, զոր ոչ սերովբէն իսկ ձեռաւքն համարձակէր մերձենալ, այլ ունելեաւք, եւ ոչ մարգարէն արժանաւոր լինէր ճաշակել զնա, այլ միայն մերձենալով ի շրթունս նորա անդէն ընկալաւ զմաքրութիւն:
|
46:71 So then would it be right for the impure and unclean among us earthly (creatures) to dare (to enter) the palace? Would one not be forbidden entrance, and would one not be expelled and flee:
| 46:71 Իսկ արդ՝ արժան իցէ անսրբոցն եւ պղծոցն յերկրաւորացս յանդգնել յարքունիս: Եւ կամ ոչ իսկ թոյլ տացէ մտանել, եւ կամ թէ ոչ հալածականս փախիցէ. այլ մանաւանդ եթէ եւ կամեսցի եւս յարքունական սեղանոյն վայելել:
|
46:72 Especially if one were to wish to enjoy the royal table. How much more audacity would one have to enter the court of the heavenly king not possessing a clean garment, or with fearless insolence to approach the living fire and taste of the royal and heavenly table. But would one not be expelled and cast out, in accordance with the saying: ’Stand away from me all you who work impiety’:
| 46:72 Որչափ եւս առաւել յերկնաւոր թագաւորին յարքունիս ունիցի ոք համարձակութիւն մտանել՝ ոչ ունելով զհանդերձ մաքրութեան, եւ աներկիւղ լրբութեամբ մատիցէ ի հուրն կենդանի, եւ ճաշակեսցէ յարքունական եւ յերկնային սեղանոյն, այլ ոչ տարահալած լեալ արտաքս մերժեսցի, ըստ այնմ, թէ « Ի բաց կացէք յինէն ամենեքեան՝ ոյք գործէք զանաւրէնութիւն:
|
46:73 We received (this faith) from St. Gregory and the God-loving kings Constantine and Trdat; and afterwards the light of Nicaea was established for us through that same blessed Constantine. On that same tradition we stand firm, and we shall not deviate from it, neither to the right nor to the left:
| 46:73 Մեք ընկալաք ի սրբոյն Գրիգորէ եւ յաստուածասէր թագաւորացն՝ ի Կոստանդիանոսէ եւ ի Տրդատայ, եւ յետ այնորիկ ապա կարգեցաւ մեզ Նիկիական լոյսն ի ձեռն նորին իսկ երջանիկն Կոստանդիանոսի, եւ ի նորին աւանդութեան վերայ հաստատեալ կամք, եւ ոչ խոտորիմք ի նմանէ ոչ յաջ եւ ոչ յահեակ:
|
46:74 Concerning other councils, as we said above, we do not know anything for sure. But as the old teachers have said, they defined as holy and true the council convened in Constantinople for the interdiction of Nestorius. They did not say the council of Chalcedon was true, because they said that the leaders of the council in Ephesus held the opinion of Nestorius, but they were unable to extirpate it:
| 46:74 Եւ վասն այլ ժողովոց, որպէս եւ վերագոյն ասացաք՝ ճշմարտիւ ինչ մեք ոչ գիտեմք, բայց որպէս հին վարդապետացն ասացեալ է՝ սուրբ եւ ճշմարիտ ասացեալ է զժողովն որ ի Կոստանդնուպաւլիս ժողովեցան ի խափանումն Նեստորի: ԶՔաղկեդոնի ժողովն չասացին ճշմարիտ. քանզի ասացին՝ առաջնորդք ժողովոյն այնորիկ որ յԵփեսոս՝ զմիտսն Նեստորի ունէին, բայց ոչ իշխէին ի վեր հանել:
|
46:75 Although they had convened the council for the heresy of Eutyches, it was in a manner! similar to that distortion that they confirmed their own heresy. For that Eutyches in error note: ’Christ brought his body from heaven. ’ Then they divided into two natures the one Christ after the union of Word and body; and they professed the Trinity a quaternity by addition:
| 46:75 Եւ թէպէտ եւ արարին զժողովն Եւտիքի ամբարշտութեանն՝ նման նորին այլանդակութեանն՝ զիւրեանց հաստատեցին չարափառութիւն. քանզի Եւտիքոսն այն վրիպեալ ասէր, թէ « Յերկնից եբեր Քրիստոս զմարմինն». իսկ նոքա զմի Քրիստոսն յետ միանալոյ Բանին եւ մարմնոյ՝ յերկուս բնութիւնս բաժանեցին, եւ ետուն կարծիս՝ զՍուրբ զԵրրորդութիւն չորրորդութիւն յաւելլով:
|
46:76 They found the Tome of Leo to be a pillar of support for their heresy. On it they established their own enormity and note: One Lord Jesus Christ from two natures, not suppressing the differences of the natures, but (saying that) because of the union the power of both natures was more soundly preserved. And uniting them both into one person, they did not ascribe to the divine nature the humility of the human nature, or the nobility of the divine nature to the human nature:
| 46:76 Քանզի գտեալ զտումարն Լեւոնի արձան չարափառութեան իւրեանց՝ ի վերայ նորին հաստատեցին զիւրեանց դժնդակութիւն, եւ ասացին զմի Տէր Յիսուս Քրիստոս յերկուց բնութեանց, ոչ ինչ բարձեալ բնութեանցն զանազանութիւն, վասն միանալոյն առաւել ողջախոհել զաւրութիւն երկաքանչիւր բնութեանց, եւ զերկաքանչիւրսն ի մի մի դէմս միաւորեալ՝ ոչ աստուածային բնութեանն տալ զմարդկային բնութեանն նուաստութիւնս, եւ ոչ մարդկային բնութեանն՝ զաստուածային բնութեանն ճոխութիւն:
|
46:77 They said it is unworthy and impossible to consider God becoming man and being born of a woman, and enduring all human passions, and being nailed to the cross and dying:
| 46:77 Անարժան եւ անկարելիս համարել՝ Աստուծոյ մարդ լինել, եւ կնոջէ ծնանել, եւ զամենայն կրել զմարդկային կիրս, եւ ի խաչին բեւեռել եւ մեռանել:
|
46:78 So, if all this were impossible to happen to the Word of God according to his flesh, then it would be impossible for a virgin to conceive without a man, and uncorrupted to bring forth God made man. And it would be impossible for that man to feed the five thousand from five loaves, and to change water into wine, and to open the eyes of the blind with spittle, and to walk on the water, and to cast out the demons, and to raise the dead, and so on. But we and all who confess the right (faith), (declare) that the body was not simply human, but the divinity was in the body:
| 46:78 Արդ՝ եթէ այդ ամենայն անկարելի էր՝ լինել ըստ մարմնոյ իւրոյ Բանին Աստուծոյ՝ անկարելի էր ապա կուսին առանց առն յղանալ, եւ անապական ծնանել զմարդացեալն Աստուած, եւ անկարելի էր մարդումն հինգ նկանակէ զհինգ հազարսն կերակրել, եւ զջուրն ի գինի փոխել, եւ թքովն զաչս կուրին բանալ, եւ ի վերայ ջրոյն շրջել, եւ զդեւս հալածել, եւ զմեռեալս յարուցանել, եւ զայլն եւս: Իսկ մեք եւ ամենեքին որ զուղիղն խոստովանիմք, զի չէր լոկ մարդկային մարմինն, այլ աստուածութիւնն էր ի մարմինն:
|
46:79 Those who separate by division after the union we condemn and anathematize in accordance with the blessed Cyril of Alexandria, who says: ’If anyone will not confess that God is truly Emmanuel, and for that reason the Virgin Mary as Theotokos, (who) bore according to the flesh the incarnate Word of God, let him be anathema. ’:
| 46:79 Իսկ զայնոսիկ, որ յետ միաւորութեանն պատառեն բաժանմամբ՝ խոտեմք եւ նզովեմք ըստ երանելւոյն Կիւրղի Աղեքսանդրացւոյ որ ասէ, « Եթէ ոք ոչ խոստովանեսցի, եթէ Աստուած է ճշմարտութեամբ Էմմանուէլ, վասն որոյ Աստուածածին կոյսն Մարիամ ծնեալ ընդ մարմնոյ զմարմնացեալ զԲանն Աստուած՝ նզովեալ լիցի:
|
46:80 ’If anyone will not confess the Word of God united in the body by nature, and one Christ the same with the body God and at the same time man, let him be anathema. ’ ’If anyone should divide the one Christ into two persons after the union, and merely speak of proximity and adherence, as if he gained his hypostasis by honour or by nobility, and not unity by nature, let him be anathema. ’:
| 46:80 Եթէ ոք ոչ խոստովանեսցի ի մարմնի բնութեամբ միանալ Բանին Աստուծոյ, եւ մի Քրիստոս զնոյն հանդերձ մարմնով Աստուած միանգամայն եւ մարդ՝ նզովեալ լիցի»: « Եթէ ոք զմի Քրիստոս բաժանեսցէ յերկուս դէմս յետ միանալոյն, եւ միայն մերձաւորութիւն եւ յարելութիւն ասիցէ, իբրեւ պատուով եւ կամ ճոխութեամբ զաւրութիւն գտեալ, եւ ոչ միութիւն բնութեամբ՝ նզովեալ լիցի:
|
46:81 To us the Lord’s voice proclaims; ’Let your light so shine before men’, that is, the truth of the faith, ’so that they may see your good works and glorify your Father who is in heaven. ’:
| 46:81 Եւ մեզ տէրունականն բողոքէ ձայնն. « Այնպէս լուսաւորեսցի լոյս ձեր առաջի մարդկան», այսինքն հաւատոյն ճշմարտութիւն, « որպէս զի տեսանիցեն զգործս ձեր բարիս, եւ փառաւոր առնիցեն զՀայր ձեր որ յերկինս է:
|
46:82 Now as we have received the commands of your pious majesty inhabitant of the heavenly city, O most valiant of men, king Constans, we reckoned it best through this declaration to inform in writing your God-loving and pious majesty of the definition of the orthodox faith which our fathers received from the very first vardapets:
| 46:82 Իսկ մեք որպէս ընկալաք զհրամանս երկնաքաղաքացի եւ բարեպաշտ քո թագաւորութեանդ, քաջ յարանց արքայ Կոստանդին, լաւագոյն համարեցաք զսահմանադրութիւնն ուղղափառ հաւատոյն, զոր ընկալանն հարքն մեր ի բուն առաջին վարդապետացն՝ գրով ծանուցանել առաջի աստուածասէր եւ բարեպաշտ թագաւորութեանդ ի ձեռն պատճենիս:
|
46:83 May God grant our unworthiness to seek knowledge of the good from God worthily, and to bless your God-loving and beneficent lordship, so that you may reign forever over all the earth, sea and land, very victoriously:
| 46:83 Զի եւ մեր անարժանութեանս շնորհեսցէ Աստուած արժանաւորապէս խնդրել յԱստուծոյ զգիտութիւն բարւոյ, եւ աւրհնել զաստուածասէր եւ զբարերար տէրութիւնդ, զի յաւիտեան տիրեսցես ի վերայ ամենայն երկրի, ծովու եւ ցամաքի, յաղթութեամբ բազմաւ:
|